چکیده:
اختلافات صفویان (1135-907 هـ ق) و ازبکان (1007-906 هـق) منحصر به آوردگاه‌ نظامی نبود و این دو در عرصه‌های دیگر نیز تقابل داشتند. در این میان، تقابل عقیدتی که از ابتدای شکل‌گیری روابط دو حکومت، به وجود آمد و در قالب مکتوباتی، خودنمایی کرد، از اهمیت زیادی برخوردار بود. این تقابل از زمان شاه اسماعیل (930-892 هـق) و شیبک خان (916-855 هـق) آغاز شد و در دوره شاه‌عباس اول (978-1038 هـق) و عبدالمؤمن‌خان (م 1006 هـق)، به اوج رسید. پرسش اصلی پژوهش پیش رو، این است که تقابل عقیدتی و فکری صفویان و ازبکان از چه مؤلفه‌هایی تشکیل‌شده بود؟ روش تحقیق این مقاله با توجه به ماهیت موضوع، توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است و با بهره‌گیری از منابع لازم و مرتبط، تلاش شده است تا وجوه مختلف این تقابل­، بررسی گردد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که تقابل­ عقیدتی این دو حکومت دربرگیرنده مؤلفه‌هایی است که از سوی دو مدعی باهدف مشروع جلوه دادن مبانی حکومتی خود و نیز شبهه‌افکنی در مشروعیت رقیب، مورداستفاده قرارگرفته است. کما این‌که عناصر محل اختلاف تشیع و تسنن که استمرار تاریخی طولانی‌ای داشته، در این تقابل­، مؤثر بوده است. نتیجه­ی این تقابل مذهبی در عرصه­ی روابط سیاسی دو قدرت بازتاب یافت و این دو رقیب از تنش‌های مذکور، در پیشبرد آمال سیاسی خود بهره بردند. آثار مرتبط باقی‌مانده این دوره، نشان‌دهندهٔ حضور گروهی از اندیشمندان است که در تهیه مفاد نامه‌های رسمی و نیز مکاتبات مستقل به این تقابل دامن زده‌اند.

دانــلود