چکیده:
این مقاله با روشی تحلیلی- مقایسه‌ای به شرح مواضع دو حکیم رازی در باب مسأله عقلانیت اخلاقی می‌پردازد و ضمن داوری میان دو موضع، به اخذ جانب مختار توجه دارد. به صورت خلاصه چنین به نظر می‌رسد که هر دو حکیم به عقل مستقل اخلاقی قائل‌اند و از این حیث موضع آنان به حسن و قبح عقلانی متمایل می‌شود. اما تفاوت مواضع آنان در مقام تشخیص مصادیق عمل اخلاقی نمایان می‌شود، که طبق آن زکریای رازی بر استقلال عقل در تشخیص کامل حسنات و قبایح تأکید می‌کند، اما در نقطه مقابل، ابوحاتم رازی با نفی استقلال عباد در تشخیص مصادیق اخلاق، به واگذاری هنجارهای اخلاقی به ساحت اوامر الهی باور دارد. طبق اصطلاحات رایج در فلسفه اخلاق معاصر، زکریای رازی به استقلال عقل اخلاقی از فرامین الهی در هر دو ساحت ارزش و الزام رسیده است، اما ابوحاتم رازی با قبول استقلال عقل اخلاقی در مقام تشخیص ارزش‌ها، کشف الزامات منتج به عمل اخلاقی را در انشائات شریعت جست‌جو می‌کند.

دانــلود