چکیده:
تبیین و تفهم دقیقا همان صحنه و میدانى است که تمام مناقشات و منازعات در آن و بر سر آن صورت مى‏گیرد. البته ارائه تبیین به خودى خود و فى‏نفسه مورد مناقشه نیست; زیرا جمیع فلاسفه علم، مورخان علم، و جامعه‏شناسان علم بر این نقطه عزیمت وحدت نظر دارند که پدیدار معرفت علمى را باید فهم و تبیین کرد. اختلاف رویکرد و دیدگاه بر سر نوع تبیینى است که براى هویت و منزلت معرفت علمى، براى فرآیندها و عوامل مؤثر در ظهور و مفهوم‏سازى و صورت‏بندى دعاوى معرفت علمى، براى فرآیندهاى دخیل و موازین مؤثر در ارزیابى و در نتیجه، اخذ یا رفض چنین دعاوى معرفتى باید ارائه کرد. تبیین هویت و منزلت معرفت علمى براى تقریبا تمام مکاتب و رویکردهاى متعدد، به واسطه و در نتیجه تلقى خاص آنها از فرآیند و عوامل مؤثر در ظهور، صورت‏بندى، و ارزیابى معرفت علمى صورت مى‏گیرد. و به طور کلى، نوع تبیینى که از فرآیندها و عوامل مؤثر و دخیل ارائه مى‏کنیم تعیین‏کننده شکل و صورت رویکردهاى مختلف به فهم معرفت علمى است. یکى از مجارى‏اى که اختلاف دیدگاه بر سر تبیین، خود را در آنجا به خوبى آشکار کرده است مناقشه بر سر دوگانگى درونى (1) و بیرونى (2) در تاریخ علم است که در ذیل به شرح آن خواهیم پرداخت.

دانــلود