چکیده:
نقد و بررسى تفسیر «حقایق التفسیر» از حیث سندى و محتوایى و صحت و سقم انتساب آن به امام صادق (ع) است. این تفسیر پس از تألیف توسط ابو عبدالرحمن سلّمى براى نخستین بار توسط پژوهشگر فرانسوى لویى ماسینیون در نیمه اوّل قرن بیستم شناسایى گردید. پس از ماسینیون، پل نویا، محقق فرانسوى در 1968 کتاب را تصحیح و منتشر کرد. از تفسیر حاضر تاکنون هیچگونه سندى، در دست نیست، نه سلّمى براى آن سندى ذکر کرده است و نه احتمالات محققان فرانسوى در مورد سند تفسیر، پذیرفتنى است. هرچند در متن تفسیر، روایت‌هایى وجود دارد که از نگاه ساختار و اسلوب مى‌توانند صحیح باشند. از سوى دیگر، روایت‌هایى که دلالت بر فضیلت رسول اکرم کنند، در متن تفسیر وجود دارد، ولى روایتى که از فضایل اهل بیت و ائمه (ع) سخن گوید، به هیچ عنوان در تفسیر وجود ندارد. نیز روایت‌هاى کلامى همساز با جبر و روایت‌هاى فقهى و اعتقادى ناسازگار با تفکر شیعه در آن وجود دارد، ولى این روایت‌ها اندک هستند و از نظر محتوایى و ساختارى، ساختگى بودن آنها به طور کامل مشخص است. نگارنده بر این باور است که امکان صدور این مجموعه تفسیرى از امام صادق (ع) دور به نظر نمى‌رسد و در عین حال ، آثار جعل و تحریف - افزودن روایت‌هاى خلاف مذهب عدلیه و امامیه و حذف روایت‌هاى فضایل اهل‌بیت - در آن به خوبى نمایان است. احتمال مى‌رود که این جعل‌ها توسط شخص سلّمى، انجام شده باشد.

دانــلود