چکیده:
عصر قاجاریه از پراهمیت‌ترین برهه‌های تاریخی ایران است. نزدیکی به زمان معاصر، آغاز دوره تمدن نوین، ارتباط با بیگانگان، بی‌کفایتی حاکمان، استثمار و... ازجمله ویژگی‌های این دوران است که ضرورت کندوکاو تاریخی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر؛ «خدماتِ اجتماعی» قدمتی به طول حیات اجتماعی انسان دارد و نمودی از هم‌دلی و اهمیتِ بشر، به هم نوع خویش است و مناسب است تا محلِ تحقیقاتِ محققان قرار گیرد. در این میان، نهاد مذهبی وقف که جایگاه خاصی در نزد مسلمانان دارد؛ در دوران قاجار موردتوجه خاص نهادهای مردمی بوده است. نوشتارِ حاضر بر آن است تا با تکیه‌بر منابع کتابخانه‌ای و گردآوری داده‌ها و اطلاعات تاریخی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی به این مسئله پاسخ دهد که نهاد وقف چه جایگاهی در خدماتِ اجتماعی در دوران قاجار داشته است؟ در پاسخ می‌توان گفت که وقف بیشتر به‌عنوان یک خدمات اجتماعی مردم‌نهاد؛ مهم‌ترین نهاد نقش‌آفرین در خدمات اجتماعی آن دوران بوده است چراکه بی‌اعتمادی مردم به حکومت قاجاری و اوضاع نامساعد اجتماعی آن عصر، نهادهای مردمی را به فکر ارائه خدمات اجتماعی می‌انداخت و ازآنجاکه انگیزه‌های مذهبی بسیار قوی در میان مردم آن دوران وجود داشت؛ نهاد وقف به نقش‌آفرینی پررنگی در خدمات اجتماعی مشغول بود. نهاد وقف در چهار حوزه خدمات رفاهی، خدمات آموزشی، خدمات بهداشتی- درمانی و خدمات بهزیستی به نقش‌آفرینی پرداخته است و حضور آن بیش از همه در حوزه‌های آموزشی و خدمات رفاهی دیده می‌شود.

دانــلود