جواز یا حرمت دست‌بوسی از منظر فقه مذاهب اسلامی

مقاله نشریه: فقه » سال 1399 شماره 101
چکیده:
بوسیدن دست و حکم آن یکی از مسائلی است که همواره مورد بحث و مناقشه میان پیروان مذاهب بوده، به‌ویژه در عصر حاضر و با گسترش رسانه‌ها ابعاد جدّی‌تری پیدا کرده است. از آنجا که تحقیق موسّع و یکپارچه‌ای در این موضوع صورت نگرفته، پرسش از حکم دست‌بوسی مسئله‌ای است که نیازمندن کاویدن تا مرحلهٔ پاسخی درخور خواهد بود. از منظر امامیه، بوسیدن دست مکروه است مگر به جهت بزرگداشت مقام عالِم، استاد، پدر و… در میان اهل سنت نیز دو قول وجود دارد؛ بنابر قول اول، دست‌بوسی، مطلقاً مکروه است و این دیدگاه را مالک و بسیاری از پیروان او اختیار کرده‌اند. بنابر قول دوم، جمهور مذاهب اهل سنت (حنفی، شافعی، حنبلی و جمعی از مالکیه) قائل به تفصیل شده‌اند و از نظر آنها بوسیدن دست به جهت امور دینی (مثل علم، زهد، عدالت، شرافت، شایستگی، کِبر سن) جایز یا مستحب است و از همین‌رو، بوسیدن دست عالِم، مرد صالح، حاکم عادل و… را جایز می‌دانند. فقهای شافعی نیز تصریح می‌کنند که بوسیدن دستِ سادات از فرزندان حضرت فاطمه(علیهاالسلام) _ به دلیل شرافت نَسب _ مستحب است، اما بوسیدن دستْ به خاطر مسائل دنیوی (مثل ثروت و مقام و…) مکروه است. همواره عمده دلیل قائلین به جواز یا عدم جواز دست‌بوسی، روایات بوده است که البته، بر اساس جمع بین ادلّه، روایاتی که بر جواز دست‌بوسی دلالت دارند _ از حیث کمیت، کیفیت و دلالت _ بر روایاتی که دلالت بر حرمت دست‌بوسی دارند، ترجیح دارند. افزون بر دست‌بوسی، بوسیدن گونه، پیشانی، میان دیدگان، چشم، صورت، سر و… نیز جایز است. این تحقیق با هدف شناخت ادلّه و تبیین حکم دست‌بوسی انجام گرفته که به اتفاق فقهای امامیه، حنفیه، شافعیه، حنبلیه و جمعی از مالکیه، به جهت امور دینی، جایز است.

تاریخ فقه مذاهب اسلامی

کتاب: بوستان کتاب - 1399

پیامد سرقت توسط نابالغ از نگاه مذاهب فقه اسلامی

مقاله نشریه: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت) » سال 1398 بهار و تابستان 1398 شماره 51

قطعی الدلالۀ بودن عمومات قرآن از منظر مذاهب اسلامی

مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1399 شماره 4

تخریب مساجد از منظر فقه اسلامی

مقاله نشریه: مذاهب اسلامی » سال 1401 دوره 9، شماره 17 (بهار و تابستان 1401)

اصول فقه یا مبانی حقوق اسلامی

کتاب: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - 1395
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397