چکیده:
واژه مکتب تفکیک, اصطلاحی است که عمر نسبتاً کوتاهی دارد. این اصطلاح را اولین بار محمدرضا حکیمی, برای طرز فکر خاص برخی از اندیشمندان که بیشتر آنها از حوزه علمیه مشهد برخاستند به کار برد.1 بااین وجود, اندیشمندانی که خود را متعلق به این مدرسه فکری می دانند, مدّعی اند که این طرز فکر, سابقه ای طولانی دارد و حتی ریشه آن را باید در صدر اسلام جست وجو کرد.2 در واقع, سابقه این طرز فکر به قرن چهاردهم هجری قمری, (کمتر از یک سده پیش) می رسد و مؤسس و سردمدار آن را می توان آیت اللّه میرزا مهدی غروی اصفهانی دانست.3 شخصیت های برجسته این طرز فکر, غالباً از شاگردان میرزا مهدی اصفهانی هستند. برخی از برجسته ترین نمایندگان این تفکر عبارتند از: سید موسی زرآبادی, شیخ مجتبی قزوینی,4 میرزا هاشم قزوینی, شیخ حسنعلی مروارید, میرزا جواد تهرانی, محمدباقر ملکی میانجی, سید جعفر سیدان و محمدرضا حکیمی.5
اندیشمندان متعلق به این طرز فکر, در غالب مسائل فلسفی و دینی, نظرات خاصی دارند که البته برخی از آنها از اهمیت بیشتری برخوردارند و مبنای نظرات دیگرشان را تشکیل می دهند. اساسی ترین و بنیادی ترین رأی آنها که دلیل و وجه نام گذاری این طرز فکر به (مکتب تفکیک) است, قائل شدن به تفکیک و تمایز بین معارف الاهی که از طریق وحی به دست انسان ها می رسند و معارف بشری به طور کلی است.6 آنها مدعی اند, معارف الاهی و حقایق رسیده از طریق قرآن و روایات معصومین را نباید با معارف بشری درآمیخت; چرا که آن حقایق, حق مطلق اند و اینها اموری آمیخته با باطل. از این رو, باید در راستای خالص ماندن معارف الاهی تلاش کرد و آنها را از آمیخته شدن با علوم بشری در امان نگه داشت. تأویل آیات قرآن کریم, از جمله اموری است که به درهم آمیختگی و ناسره شدن معارف الاهی منجر می شود. پیروان مکتب تفکیک با تأویل آیات قرآن به شدّت مخالف اند;7 آنها معتقدند که انسان باید در حد امکان, بدون داشتن پیش فرض و حتی بدون اعتنا و اتکا به آگاهی های فلسفی و عرفانی که در بسیاری از اوقات مخالف معارف قرآنند, به سراغ قرآن و دیگر متون دینی برود و در فهم خود از متون دینی, پیش فرض های فلسفی و عرفانی را دخالت ندهد تا به فهمی درست از این متون دست یابد و از تأویل های ناروا نجات یابد.

دانــلود