نیت اخـلاقی (از دیدگاه کانت و اسلام)
نویسنده:
زهرا موسوی
،
مقاله نشریه: اخلاق (مطالعات اخلاق کاربردی) » سال 1390 شماره 26
چکیده:
یکی از مسائلی که مکاتب اخلاقی به ندرت به آن پرداختهاند مسألهی «نیت» است. از جمله مکاتبی که این مسأله را مورد توجه قرار دادهاند مکتب اخلاقی کانت و مکتب اسلام است.
هریک از این مکاتب با دیدگاهی خاصی به این موضوع توجه کردهاند و تعریفی ویژه از نیت ارائه دادهاند، که این امر تأثیری شگرف درگسترهی فعل اخلاقی دارد.
«کانت» نیت فعل اخلاقی را به نیت انجام تکلیف و ادای وظیفه منحصر کرده است. این نگاه دایرهی فعل اخلاقی را بسیار محدود میکند؛ و از آنجا که مکتب او انگیزهای جز ادای تکلیف را اخلاقی نمیداند، نمیتواند در افراد محرکی فعال و مؤثر برای انجام کار اخلاقی ایجاد کند.
در مقابل، اسلام با در نظر گرفتن قصد تقرب به خدا که عنوانی جامع و فراگیر برای فعل اخلاقی است سایر انگیزههای خیر از جمله: کمک به دیگران، رسیدن به کمال، ترس از عقاب و ... را هم در بر میگیرد. زمینهای گسترده برای انجام فعل اخلاقی فراهم کرده است که افراد مختلف با کنشها و انگیزههای متفاوت را در بر میگیرد؛ لذا میتوان گفت اسلام به موضوع نیت نگاه فراگیر و جامعتری دارد. این تفاوت ناشی از مبانی و اصولی است که این مکاتب برای اخلاق قائل هستند.
یکی از مسائلی که مکاتب اخلاقی به ندرت به آن پرداختهاند مسألهی «نیت» است. از جمله مکاتبی که این مسأله را مورد توجه قرار دادهاند مکتب اخلاقی کانت و مکتب اسلام است.
هریک از این مکاتب با دیدگاهی خاصی به این موضوع توجه کردهاند و تعریفی ویژه از نیت ارائه دادهاند، که این امر تأثیری شگرف درگسترهی فعل اخلاقی دارد.
«کانت» نیت فعل اخلاقی را به نیت انجام تکلیف و ادای وظیفه منحصر کرده است. این نگاه دایرهی فعل اخلاقی را بسیار محدود میکند؛ و از آنجا که مکتب او انگیزهای جز ادای تکلیف را اخلاقی نمیداند، نمیتواند در افراد محرکی فعال و مؤثر برای انجام کار اخلاقی ایجاد کند.
در مقابل، اسلام با در نظر گرفتن قصد تقرب به خدا که عنوانی جامع و فراگیر برای فعل اخلاقی است سایر انگیزههای خیر از جمله: کمک به دیگران، رسیدن به کمال، ترس از عقاب و ... را هم در بر میگیرد. زمینهای گسترده برای انجام فعل اخلاقی فراهم کرده است که افراد مختلف با کنشها و انگیزههای متفاوت را در بر میگیرد؛ لذا میتوان گفت اسلام به موضوع نیت نگاه فراگیر و جامعتری دارد. این تفاوت ناشی از مبانی و اصولی است که این مکاتب برای اخلاق قائل هستند.
نیت اخـلاقی (از دیدگاه کانت و اسلام)
3/21/2011 12:00:00 AM
نقش نیت در فعل و هدف اخلاقی از دیدگاه امام محمد غزالی و علامه طباطبایی
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1388 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]
کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا و کانت (مبانی معرفتشناختی و وجودشناختی)
نویسنده:
سیما محمدپور دهکردی
،
کتاب: - 1391
انسان از دیدگاه اسلام
نویسندگان:
احمد واعظی
،
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه
،
کتاب: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی - 1395