چکیده:
چه بخواهیم تنوع‌یابی دین‌داری را امری طبیعی و گوهری و چه اینکه آن را امری ثانوی و برساختی بپنداریم؛ مسئله‌مندی آن در یک جامعه و حاکمیت استوار بر دین بر کسی پوشیده نیست. افزایش شانس تضاد و واگرایی نزد گروه‌های منتسب به دین‌داری‌ها، تضعیف ملی‌گرایی، کاهش مشارکت اجتماعی مردم، ناکامی سیاست‌گذاری‌ها و... انبوهی از پیامدهای احتمالی تنوع‌یابی دین‌داری در جامعه‌ی ایرانی است؛ بنابراین فهم چرایی تنوع‌یابی و نمایاندن تجویزات معطوف به آن، بازدارنده‌ی آشفتگی‌ها در رویارویی با چالش شده و از سویی دیگر الگویی برای گسترش مطالعاتِ تبیینی گونه‌شناسی دین‌داری پیش می‌نهد؛ چرا که برابر با بررسی‌ها، بیشتر پژوهش‌های دینی به توصیف و بازشکافی دین‌داری یا گونه‌های دین‌داری پرداخته‌اند و از پرداختن به چرایی تنوع‌یابی‌ها سست شده‌اند. از این رو پژوهش کنونی در پاسخ به این پرسش هماهنگ شده که چرا در جامعه ایرانی- حتی در فضاهای دینی- با تنوع دین‌داری روبرو هستیم؟ جهت پاسخ به پرسش یاد شده، پژوهش کونی از روش تحلیل مضمون و فن مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته نخبگان دانشگاهی و حوزوی بهره گرفته است. برآیندها نمایان‌گر آن است که هجده تبیین‌گر زیر، چهار مقوله‌ی سازمان‌دهنده در دو بُعد فراگیر با ایجاد تم مرکزیِ «حمایتگرهای تنوع‌یابی دین‌داری» به دوام و تشدید گوناگونی دین‌داری یاری می‌رسانند. نمایاندن راهبردها و راهکارها حول سیاست‌های چهارگانه از دیگر دستاوردهای پژوهش کنونی است.

دانــلود