چیستی «فرض» و نقش آن در تشخیص و اعتبار گزاره اولی با تکیه بر مبانی فلسفی علامه مصباح

مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1402 تابستان1401 مسلسل 52
چکیده:
اولیات به عنوان پایه‌ای برای تمامی معارف نظری، هماره مورد توجه معرفت‌شناسان بوده و هستند. معیار صدق در این گونه قضایا اما کانون این توجه است. استاد مصباح با این ادعا که در این گزاره‌ها به حاکی، محکی و حکایت، اشراف حضوری داریم، صدق آنها را از طریق ارجاع به علم حضوری تضمین می‌کند. نظریه ارجاع اولیات به علم حضوری، مبتنی بر برخی مبانی است که بدون توجه به آنها، فهم آن دشوار و با مشکلاتی مواجه خواهد بود. از جمله این مبانی، چیستی عالم فرض و چگونگی آگاهی از آن است. این مقاله که از شیوة کتابخانه‌ای بهره‌مند است، ابتدا با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین مسئله اصلی و پاسخ اجمالی علامه مصباح به آن پرداخته و پس از آن با روش تحلیلی، پاسخ علامه را تشریح نموده است و در این میان سعی دارد تأثیر چیستی فرض و چگونگی تحققش را در ارتباط با ساخت قضایای اولی و اعتبار آن روشن کند. نتیجه این تحقیق آن است که اولیات با همان تعریف مشهور، از سنخ قضایای حقیقیه‌اند و نفس الامر این قضایا و ظرف صدق‌شان، فروض ذهنی است نه عالم خارج و بدین جهت است که این قضایا از وجود هیچ مصداقی در خارج حکایت نمی‌کنند و حتی بدون یک مصداق محقق خارجی نیز صادق‌اند. در این قضایا بدون اینکه وجود مصداق خارجی موضوع پذیرفته شود، محمول بر مصداق مفروض موضوع بار می‌شود. به عبارت دیگر محکی این قضایا صرفاً ارتباطی است که میان فرض حکایت برای مفهوم موضوع و محمول می‌یابیم. از آنجا که ظرف فرض نیز عالم ذهن است و ارتباط فرض‌های ذهنی را در این گزاره‌ها بی‌واسطه می‌یابیم، این درک حضوری است؛ یعنی علاوه بر اشراف حضوری به حاکی که خود مفاهیم ذهنی‌اند، به محکی این گزاره‌ها و درنتیجه به تطبیق اولیات با محکی خود نیز اشراف حضوری داریم.

تأثیر مبانی انسان‌شناسی اسلامی علامه طباطبایی و علامه مصباح بر علوم انسانی

مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1394 شماره 21 و 20 - زمستان 93 و بهار 1394

اسلام و سکولاریسم با تکیه بر مبانی معرفت شناسی

نویسنده: ابراهیم زنگویی ، استاد راهنما: صادق لاریجانی ، استاد مشاور 1: محمدمهدی گرجیان ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1382 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

توکل ، چیستی ، مبانی و کارکردهای آن در زندگی معاصر

نویسنده: علی باباجانی ، استاد راهنما: علیرضا قائمی نیا ، استاد مشاور 1: سیدغلامرضا موسوی ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1391 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

رویت قلبی خدا در قرآن و مبانی فلسفی آن

نویسنده: سیده خدیجه سیدنور ، استاد راهنما: حسن معلمی ، استاد مشاور 1: علیرضا قائمی نیا ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1390 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

وحدت و تقریب بر پایه امامت با تکیه بر مبانی مشترک فریقین

مقاله نشریه: امامت پژوهی » سال 1400 دوره 11، شماره 29 (بهار و تابستان 1400)
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397