چکیده:
مسئله امامت با دو رویکرد تنزل‌یافته و زمینی، از سویی، و متعالی و آسمانی، از دیگر سو، مواجه بوده است. منابع وحیانی از قرآن کریم و روایات ـ که مهم‌ترین معرفت دینی‌اند ـ دیدگاهی فراتر از منصب‌های اعتباری و زمینی به امامت دارند و با نگاهی هستی‌شناسانه به امامت، ولایت را به عنوان مهم‌ترین و مترقی‌ترین شاخص‌ امامت معرفی می‌کنند. فیلسوفان و عارفان مسلمان با مراجعه و الهام از سخن وحی کوشیده‌اند از منظر عقلانی این جایگاه ویژه خلیفة الله تبیین گردد و در امری فراتر از منصب‌های ظاهری و قراردادی ترسیم شود. از نگاه اینان، امام همواره حجت الهی در امر آفرینش است و دارای ولایت باطنی و قدرت تصرف در عالم است. این اقتدار باطنی ناشی از بُعد خلیفة‌اللهی و تابع مرتبة وجودی او است که وجه مشترک و اساس پدیدة نبوت و امامت است. ویژگی عمدة ولایت عبارت است از تقرّب خاص به خدا، علم، معرفت متعالی و عبودیت محض و خالص او که مرتبه­ای از ربوبیت تکوینی و تدبیر و تصرف او را در پی دارد.

دانــلود