جبر فلسفی از نگاه قاعده ضرورت سابق (نقد و بررسی قاعده «الشیئ ما لم یجب لم یوجد»)

نویسنده:

مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1388 زمستان 88 - مسلسل 2

کلیدواژه: جبر ، اختیار ، ضرورت علی ـ معلولی ، ضرورت سابق ، ضرورت لاحق ، فاعل مختار ، فاعل موجَب

چکیده:
قاعدة «الشیء ما لم یجب لم یوجد» در کلام حکما مطرح و با دلایلی اثبات شده است. مفاد آن که به عنوان قاعده‌ای مسلم تلقی می‌شود، این است که با تمام شدن علت، وجود معلول پیش از تحققش ضرورت می‌یابد، این قضیه به جبر فلسفی معروف است. در مقابل، متکلمان اسلامی مطلقاً آن را نفی نموده، «اولویت» را جایگزین ضرورت می‌کنند. در این میان برخی از اصولیین شیعه با تفصیل بین فاعل مختار و موجب، قاعده را به فاعل موجَب اختصاص می‌دهند. دیدگاه برگزیده این مقاله تفصیل مورد نظر اصولیین است. در این مقاله ضمن اثبات این نظریه، دلایل حکما و اشکالات متکلمان مطرح و تحلیل می‌شود.

دانــلود

اسناد مشابه

سامانه مدیریت دانش کتابخانه‌ای

جبر فلسفی از نگاه قاعده ضرورت سابق (نقد و بررسی قاعده «الشیئ ما لم یجب لم یوجد»)

کلام فلسفی؛ چیستی، مطلوبیت و ضرورت

جایگزینی قاعده اقرار با قاعده الزام از نگاه فقهای معاصر

بررسی و تحلیل چیستی، امکان، شرایط و ضرورت فهم فلسفی قرآن

بررسی و تحلیل چیستی، امکان، شرایط و ضرورت فهم فلسفی قرآن

تفسیر المنیر در نگاه نقد و بررسی

ضرورت و شیوه نقد کتاب

بررسی حدیث «کان الله و لم یکن معه شیء»

نقد و بررسی مؤلفه‌‌های انسان‌شناختی معنویت مدرن از نگاه مصطفی ملکیان

بررسی قاعده بینه و یمین

فرهنگ نقد از نگاه امام خمینى