نسبت قاعدۀ عدالت با قواعد فقهی دیگر
نویسنده:
سید محمود طباطبائی
،
سید محمود طباطبائی
،
مقاله نشریه: فقه » سال 1395 شماره 87
چکیده:
افعال خداوند متعال با توجه به اطلاق وصف عدل در حوزۀ تکوین، تشریع و جزا برمبنای عدل است. ازاین‌رو همۀ احکام شرعی متصف به وصف مقدّر عدل است. برخی اندیشمندان معتقدند فقیه در استنباط حکم شرعی می‌تواند با شاقول عدل و ظلم، و تشخیص مصادیق آن به وجوب و حرمت فتوا دهد. از این موضوع به قاعدۀ عدالت یا نفی ظلم تعبیر می‌شود. در فقه پیشینۀ چندانی از این قاعدۀ با این عنوان نداریم و قاعده بودن آن را معاصران مطرح کرده‌اند. در این مقاله دربارۀ چهار قاعدۀ لاضرر، عدل و انصاف، قرعه و غرور پژوهش شده و اثبات شده که این قواعد مصداقی از قاعدۀ عدالت‌اند. در قاعدۀ لاضرر میان مصداق ضرر محرّم و عنوان ظلم هم‌پوشانی وجود دارد و در تشخیص مصادیق ضرر محرّم باید از انطباق عنوان ظلم بهره جست. قاعدۀ عدل و انصاف همان قاعدۀ عدالت در شبهات موضوعیۀ حق و مال است. قاعدۀ قرعه از مصادیق قاعدۀ عدالت است که کاربرد آن تحقق عدل و استیفای حق به صاحبان آن است. ادلۀ اثبات‌کنندۀ قاعدۀ غرور همان ادله‌ای است که در قاعدۀ عدالت نیز استفاده می‌شود.
افعال خداوند متعال با توجه به اطلاق وصف عدل در حوزۀ تکوین، تشریع و جزا برمبنای عدل است. ازاین‌رو همۀ احکام شرعی متصف به وصف مقدّر عدل است. برخی اندیشمندان معتقدند فقیه در استنباط حکم شرعی می‌تواند با شاقول عدل و ظلم، و تشخیص مصادیق آن به وجوب و حرمت فتوا دهد. از این موضوع به قاعدۀ عدالت یا نفی ظلم تعبیر می‌شود. در فقه پیشینۀ چندانی از این قاعدۀ با این عنوان نداریم و قاعده بودن آن را معاصران مطرح کرده‌اند. در این مقاله دربارۀ چهار قاعدۀ لاضرر، عدل و انصاف، قرعه و غرور پژوهش شده و اثبات شده که این قواعد مصداقی از قاعدۀ عدالت‌اند. در قاعدۀ لاضرر میان مصداق ضرر محرّم و عنوان ظلم هم‌پوشانی وجود دارد و در تشخیص مصادیق ضرر محرّم باید از انطباق عنوان ظلم بهره جست. قاعدۀ عدل و انصاف همان قاعدۀ عدالت در شبهات موضوعیۀ حق و مال است. قاعدۀ قرعه از مصادیق قاعدۀ عدالت است که کاربرد آن تحقق عدل و استیفای حق به صاحبان آن است. ادلۀ اثبات‌کنندۀ قاعدۀ غرور همان ادله‌ای است که در قاعدۀ عدالت نیز استفاده می‌شود.
نسبت قاعدۀ عدالت با قواعد فقهی دیگر
3/20/2016 12:00:00 AM
گفت وگو مقایسه قاعده عدالت با قاعده لاضرر
نویسنده:
حسنعلی علی اکبریان
،
مقاله نشریه: فقه » سال 1387 شماره 56
عدالت اجتماعی و نسبت آن با عدالت توزیعی
نویسنده:
احمد واعظی
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1400 شماره 95 - پاییز 400
مقایسۀ قاعدۀ اصولی با قاعده و مسألۀ فقهی
نویسنده:
سید جمال الدین موسوی
،
مقاله نشریه: جستار » سال 1384 شماره 7