هم‌سنجی ارزش اخلاقی اتّحاد و الفت با مودّت ذی‌القربی و تأثیر آن در رشد معنوی انسان از دیدگاه قرآن و حدیث

مقاله نشریه: گفتمان نخبگان علوم انسانی » سال 1401 شماره 11
چکیده:
نوشتار پیشِ رو پژوهشی درباره‌ی "هم‌سنجی ارزش اخلاقی اتّحاد و الفت با مودّت ذی‌القربی و تأثیر آن در رشد معنوی انسان، از دیدگاه قرآن و حدیث" است. "ارزش اخلاقی" مطلوبیّتی است که در اثر فعل یا صفت اختیاری برای روح انسان ساخته می‌شود و آرمان آن برآورده کردن خواسته‌های معنوی است. در این میان همبستگی و الفت دو عنصر اساسی در منظومه‌ی ارزش‌های اخلاقی اسلام برشمرده می‌شوند که در رشد معنوی فردی و اجتماعی نقش‌آفرین بوده و خود بستری برای نموّ دیگر ارزش‌ها و صفات نیکو هستند. از سویی "رشد معنوی" نیز فرآیندی است که انسان را به کمال و امور غیر مادی سوق می‌دهد. گرچه کاربست ارزش‌های یاد شده، می‌تواند انسان را به کمال معنوی برساند؛ امّا هستی اغوائات شیطان و نفس امّاره همچون موانع راه رشد معنوی مایه‌ی سختی و به درازا انجامیدن روند و پیمایش روش یاد شده می‌شود. آنچه می‌تواند پیمودن این راه را برای انسان سهل و شتابان سازد و ضمانتی برای دستیابی وی به رشد و کمال معنوی گردد، پیوند ارزش‌های اخلاقی با مودّت ذی‌القربیD است. با آگاهی به اینکه آموزه‌های دین اسلام جاودانه بوده و کنش به آنها مایه‌ی سعادت، عزّتمندی و رشد مادی و معنوی جوامع انسانی خواهد شد، پرسش بنیادین نوشتار کنونی این است که پیوند ارزش‌های اخلاقیِ اتّحاد و الفت با محوریّت مودّت ذی‌القربی و تأثیر کاربست آن در رشد معنوی انسان چیست؟ در این راستا نگارندگان در پی بازنمایی این انگاره هستند که در دیدگاه اسلامی و بر پایه‌ی ادبیّات دینی، می‌توان کارایی مستقیم همبستگی و الفت با محوریّت مودّت ذی‌القربی در رشد معنوی انسان را دریافت. از همین رو پژوهشگران با اندیشه و بررسی ریزبینانه در آیات قرآن کریم و احادیث اهل‌بیت و با بازگشت به منابع تفسیری، روایی و کتب اخلاقی و نیز با روش تحلیل محتوای آیات و احادیث که بر اساس الگوی بهره‌گیری هم‌زمان از روش استخراجی- درون آیات و روایات- و استنطاقی - اجتهادی- انجام می‌شود، تلاش می‌کنند به استنباط و استخراج کارایی ارزش‌های یاد شده در رشد معنوی از آیات و روایات و در چارچوب تحقیقی علمی بپردازند. یافته‌های پژوهش کنونی بر پایه‌ی آیات قرآن کریم و احادیث اهل‌بیت نشان می‌دهد که پیوند مستقیم و استواری میان اتّحاد و الفت با مودّت ذی‌القربی برپاست و کاربست این ارزش‌ها مایه‌ی دستیابی انسان به رشد معنوی خواهد شد.

قله حرکت انسان و مقصد رشد اخلاقی معنوی

مقاله نشریه: معرفت اخلاقی » سال 1389 تابستان 1389  شماره3

رشد معنوی و اخلاقی در دوران کودکی و تأثیر آن در بزرگسالی: یک مقاله مروری

نویسنده: مجید جعفریان ،
مقاله نشریه: اخلاق (مطالعات اخلاق کاربردی) » سال 1398 شماره 36

الگوی گرایشی رشد فرهنگی انسان از دیدگاه قرآن کریم

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1399 شماره 95

ارزش اُنس با قرآن و راهکارهای آن

مقاله نشریه: مجله ره توشه » سال 1402 شماره 16

ارزش انس با قرآن و راهکارهای آن

مقاله نشریه: نشریه ره توشه » سال 1402 دوره 4، شماره 16 (زمستان 1402)

راه‌های رشد و پیشرفت در قرآن و حدیث

مقاله نشریه: مجله ره توشه » سال 1399 شماره 1 رمضان

تفاوتهای اخلاقی در ازدواج؛ آثار و پیامدهای آن از منظر قرآن و حدیث

مقاله نشریه: اخلاق (مطالعات اخلاق کاربردی) » سال 1399 شماره 37

مقایسه رشد اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی و کولبرگ

مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1394 شماره 21 و 20 - زمستان 93 و بهار 1394

آزادى انسان از دیدگاه قرآن

مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1380 سال چهارم - شماره پانزدهم - پاییز 80
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397