بازخوانی قواعد و شرایط تأویل از دیدگاه قاضی نعمان

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1394 شماره 79
چکیده:
قاضی نعمان، از فقیهان معروف اسماعیلی، در آثار خود به مسئله تأویل به‌گونه‌ای خاص و متفاوت از دیگر اسماعیلیان پرداخته است. به‌رغم دیدگاه اسماعیلیان که به باطن و تأویل نگاه حداکثری دارند و در مواردی نیز دچار خطا می‌شوند، قاضی نعمان اعتقاد به تأویل را در کنار نص تبیین می‌کند و با ترسیم خط اعتدال می‌کوشد از خطا‌های دیگر اسماعیلیان در امان ماند. وی ظاهر قرآن را صامت و معجزه پیامبر(ص) و تأویل و باطن را معجزه ائمه(علیهم السلام) ‌می‌داند. او تأویل و باطن را علمی ‌می‌داند که با بهره‌گیری از آیات قرآن و در چارچوب ضوابط اثبات‌پذیر است. از آرای قاضی نعمان به‌رغم ارتکاب تأویل‌های مردود، ‌می‌توان قواعد و شرایط تأویل را بدین شرح استخراج کرد: «توجه به ظاهر در کنار باطن؛ ارتباط مفهومی تأویل و عقل، تأثیر اخلاص در صحّت تأویل، منتهی‌شدن تأویل به علم امام و دخالت ایمان در صحت تأویل». به‌رغم امتیازهای فکری قاضی نعمان در مسئله تأویل، اشکال‌ها و ابهام‌های جدّی در دیدگاه او وجود دارد که در این نوشتار به بررسی و نقد آنها پرداخته‌ایم.

تأویل از دیدگاه علامه طباطبایی

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1376 9-10

چگونگى تأویل قرآن از دیدگاه قرآن

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1383 37-38

اصول و مبانی تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1387 شماره 53

تأویل در منظر دیدگاه ها و اندیشه ها

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1379 21-22

بازخوانی دیدگاه موافقان و مخالفان ضرورت علّی

نویسنده: حسن رضایی ،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1392 بهار 92 - مسلسل 15

شرایط بازدارندگی نماز از گناه

نویسنده: محمدعلی مبینی ،
مقاله نشریه: مجله ره توشه » سال 1396 شماره 151 رمضان
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397