کارکرد تمدنی قرآن؛ یک بررسی مقدماتی در قلمرو تمدن پیشین اسلامی

نویسنده: ،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1394 شماره 80
چکیده:
اگر تمدن را مجموعه‌ای از مؤلفه‌هایی بدانیم که مبتنی بر یک اندیشه بنیادی و در قالب نظام‌های گوناگون سامان می‌یابد، خاستگاه این اندیشه بنیادی در تمدن پیشین مسلمانان، آموزه‌های وحیانی اسلام بود که هسته مرکزی این آموزه‌ها در قرآن آمده است. به این ترتیب، قرآن بنیان معرفتی، منطق ترکیب و تعیین‌کننده چگونگی رابطه میان اجزا و ترسیم‌کننده جهت اصلی تمدن مسلمانان بوده است. این یافته را می‌توان با نگاهی درونی به قرآن و بررسی آموزه‌های تمدنی آن از یک سو و نگاهی بیرونی به واقعیت تمدن اسلامی، کارکردها و نقش‌آفرینی‌های قرآن در آن مستند ساخت. این نوشتار به موضوع دوم، یعنی کارکرد تمدنی قرآن پرداخته و آن را در دو محور اصلی بررسی کرده است: اثرگذاری قرآن بر روح کلی و جهت‌گیری‌های تمدن اسلامی و اثرگذاری قرآن بر اجزا و مظاهر تمدن اسلامی. در محور دوم دانش‌ها، هنرها، فضاهای کالبدی زیست‌بوم‌های مسلمانان و زندگی اجتماعی مسلمانان بررسی شده است. نتیجه اینکه کنار رفتن آموزه‌های قرآنی از صحنه اجتماع مسلمانان و محدود ماندن آن در ساحت مسائل اندیشه‌ای غیرمرتبط با نیازهای اجتماعی، نقطه آغاز ایستایی تمدن اسلامی خواهد بود، ولی وضعیت کنونی تمدنی بشر و پیچ تاریخی جا‌به‌جایی تمدن‌ها، زمینه‌ساز ورود دوباره قرآن به صحنه تمدن و محور قرار گرفتن آن در تمدن جدید اسلامی است.

اعتدال‌گرایی در گسترۀ تاریخ تمدن اسلامی؛ یک بررسی مقدماتی

نویسنده: محسن الویری ،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1393 شماره 75

اعتدال گرایی در گستره تاریخ تمدن اسلامی؛ یک بررسی مقدماتی

نویسنده: محسن الویری ،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1393 (پياپي 75)، پاييز 1393 شماره3

رویای تمدنی یهود؛ گزارشی از رویکرد تمدنی به یهودیت در کتاب «یهودیت به مثابه یک تمدن»

مقاله نشریه: آینه پژوهش » سال 1391   (پياپي 138)، آذر - اسفند 1391  شماره5-6

سرمقاله قرآن سرچشمه تمدن اسلامى

نویسنده: مجتبی احمدی ،
مقاله نشریه: حوزه » سال 1380 شماره 106-105

کارکرد حدیث در عرفان اسلامی

مقاله نشریه: جستار » سال 1390 29و30 (ویژه قرآن و حدیث)

قلمرو شورا در منابع اسلامى

مقاله نشریه: پاسدار اسلام » سال 1389 شماره 305

قلمرو شورا در منابع اسلامى

مقاله نشریه: پاسدار اسلام » سال 1386 شماره 22

نقش نگرش سامانه ای در خوانش تمدنی قرآن و صورت بندی تمدن

مقاله نشریه: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی » سال 1401 دوره 6، شماره 2 (تابستان 1401)
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397