دشنام‌زدایى از بازى زبان دینى: برداشتى واقع‌گرایانه از روش‌هاى تشکیل باور

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1380 شماره 28-27
چکیده:
نوشتار حاضر که دومین مقاله از کتاب فلسفه و دستور باور دینى محسوب مى شود، نخست به صورت سخنرانى درباره یکى از آثار دى.زى. فیلیپس، فیلسوف معاصر، از سوى ویلیام آلستون ارائه شده است. فیلیپس که یکى از مهم ترین پیروان ویتگنشتاین است، سعى دارد با استفاده از آراء استاد خود به حل مسائل فلسفى بپردازد. وى با گفتن این جمله که (دین به واقعیات مطرح شده در علوم دیگر ارتباطى ندارد) مشهور شد. ویلیام آلستون که خود یکى از برجسته ترین فیلسوفان معاصر در فلسفه دین و معرفت شناسى است، در مقاله حاضر به بحث پیرامون (بازى زبان) پرداخته است. وى نیز مانند فیلیپس، اعتقاد دارد که دین زبان مخصوص به خود دارد; ولى درست برخلاف وى، ادعا مى کند که زبان دین با زبان معمولى ارتباط دارد. به نظر آلستون، عقل نقش مهمى در استحکام ایمان دارد و دین مربوط به مابعدالطبیعه است; در حالى که فیلیپس این هردو نکته را انکار مى کند. 1از من درخواست شده تا درباره موضوع (باور دینى و بازى زبان; محل توقف درست؟) مطلبى بنویسم. در این پرسش که کجا مى توانیم محل توقف را پیدا کنیم، نکته قابل اهمیت این است که در چه جریانى توقف کنیم. در اینجا فرض مى کنیم که جریان مورد بحث، جریان توجیه کردن باشد ـ یعنى دلیل آوردن، شاهد آوردن، بنیان نهادن، زمینه سازى براى باور کردن چیزى، کوشش براى اثبات این که چیزى واقعى است، یا چیزى قابل توجیه یا معقول و یا مقبول است.1 به هر حال، این برداشتى است از موضوع مذکور که به آن خواهم پرداخت. بنابراین، وقتى که بحث ما در پیرامون گستره خاصى از باورهاست، بدین معنى است که به جلوه خاصى از معرفت شناسى آن گستره باور مى پردازیم. بدون شک، این همه ماجرا نیست. در توسعه معرفت شناسى باورها درباره انگیزه کار مردم یا باورهاى نظرى در علوم یا باورهاى ادراکى درباره محیط فیزیکى و یا باورهاى مذهبى، وظیفه اصلى ما یافتن مناسبات استحکام بخشى است که ساختار معرفت شناسى آن گستره را به وجود مى آورد. براى مثال، چه نوع تجربه حسى اى زمینه کافى را براى این حکم که این یک درخت زیتون است، فراهم مى کند و تحت چه شرایطى چنین عمل مى کند؟ شواهد چگونه باید با این فرض که فلانى قاتل است ارتباط داشته باشند تا پذیرفتن این فرض که او قاتل است معقول شود. این پرسش که جستجو براى توجیه، کجا به اتمام مى رسد، یکى از پرسشهایى است که فقط بعد از آن که به ان دازه کافى مناسبات استحکام بخش را مشخص کردیم به وجود مى آید تا یک سلسله توجیهاتى داشته باشیم که در ارتباط با آنها، سؤال محل توقف بتواند مطرح شود.

روش‌های تربیت دینی

مقاله نشریه: پیام زن » سال 1390 شماره 231

تجربه دینى و باور دینى

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1379 شماره 24-23

ارزشِ باورِ دینیِ عقلانى

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1380 شماره 28-27

معرفت‌شناسى و باور دینى

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1380 شماره 28-27

برداشتى از یک روایت

مقاله نشریه: پاسدار اسلام » سال 1381 شماره 246

عقلانیت باور دینی ، از نگاه برون گرایان

نویسنده: محمدعلی مبینی ،
مقاله نشریه: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت) » سال 1382 بهار و تابستان 1382  شماره1

زمین بازی علم دینی؛ باید زبان «تولید علم» و زبان «توزیع علم» را بشناسیم

نویسنده: احمد رهدار ،
مقاله نشریه: عصر اندیشه » سال 1394 خرداد 1394 شماره7

برداشتى زنانه از خشونتى مردانه‏

نویسنده: مریم بصیری ،
مقاله نشریه: پیام زن » سال 1383 شماره 147

باور دینی و اعتبار آن از منظر الوین پلانتینگا

نویسنده: محمد علی مبینی ،
مقاله نشریه: معرفت » سال 1381   (پياپي 62)، بهمن1381  شماره11

عقلانیت باور دینی در معرفت‌شناسی‌های برون‌گرا

نويسنده: محمدعلی مبینی ،
کتاب: سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاهها (سمت),پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - 1395
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397