خاستگاه هرمنوتیکى دانش فقه و دیگر نظام‏هاى معرفتىِ مواجهه با نصوص

مقاله نشریه: فقه » سال 1392 شماره 76
چکیده:
تبارشناسى معرفتى خاستگاه فقه، ما را به سمت بررسى جهان‏هاى مواجهه تفسیرى و هرمنوتیکى با نصوص سوق مى‏دهد. از منظر دانش هرمنوتیک، مى‏توان از چهار نحوه مواجهه تفسیرى با نص، سخن گفت. مواجهه نخست، مواجهه تفسیرى تاریخى - زبان‏شناختى با نص است; مواجهه‏اى که از یک سو به توانایى‏هاى تحلیل زبان‏شناسى قدیم و کلاسیک در پرده‏گشایى از مغلقات و مبهمات متن، متکى است; و از سوى دیگر، فهم متن را در گرو رجوع پیوسته به مفسران طراز نخست آن و مفسران مفسران طراز نخست آن، و تداوم این مسیر تا امروز مى‏داند. این مواجهه، خاستگاه دانش فقه است. مبناى معرفتى حاکم بر چنین درکى از فقه، آن است که از یک سو، نص در همه سطوح، شفاف نیست و در کنار محکماتش، متشابهات و همراه با مبیناتش، مجملاتى دارد; و از سوى دیگر، تنها با مراجعه به سلسله مراتب تفسیرى و سنت معتبر برآمده از آن ذیل اعمال مهارت‏هاى زبان‏شناسى کلاسیک مى‏توان به بازشناسى سره از ناسره در میان انبوه اطلاعاتى پرداخت که دست اندرکار عمل تفسیر متن هستند; و بدین ترتیب فهمى معتبر از متن به دست آورد.
سه مواجهه دیگرِ تفسیرى با نص، متن - گواه، تاریخى - انتقادى و متن - واکنشى، هستند; که به ترتیب، خاستگاه نگاه‏هاى بنیاد گرایانه; فهم مدرن و علمى از متن; و در نهایت، درک پست‏مدرن و متکى بر عمل گفتارى مى‏باشند.
نوشتار پیش رو به توضیح این چهار »عقلانیت« در مواجهه با نص و تقریر موضع فقه در قبال آن‏ها مى‏پردازد; که خود محصول مواجهه نخست است.

قرآن پشتوانه و خاستگاه فقه

نویسنده: احمد ترابی ،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1374 شماره 3

پرسش های فقهی در مواجهه با دانش حقوق

کرسی و نشست: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی » مرکز همکاری‌های علمی و بین‌الملل » نشست علمی - 1388

سیره امام علی (ع) در مواجهه با پیروان دیگر ادیان

نویسنده: رضا نوریان ، استاد راهنما: حسین ایزدی ، استاد مشاور 1: جواد قاسمی ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

سیره امیر مؤمنان علی(ع) در مواجهه با پیروان ادیان دیگر

نویسنده: رضا نوریان ،
مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1396 شماره 30 - تابستان 1396

ظرفیت‌های احکام ترجیحیِ فقه در مواجهه با مشکل فقر

نویسنده: مهدی فیروزی ،
مقاله نشریه: فقه » سال 1398 شماره 99

بررسی تطبیقی فلسفۀ فقه با دیگر فلسفه‌های مضاف همگن

نویسنده: رمضان علی تبار ،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1395 پاییز 95 - مسلسل 29

ظرفیت های احکام ترجیحی فقه در مواجهه با مشکل فقر

نویسنده: مهدی فیروزی* ،
مقاله نشریه: فقه » سال 1398 پاییز 1398 شماره 99

حوزه ‏های مشترک دانش فقه و تفسیر

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1374 شماره 4

تحلیل و بررسی راه‌کارهای مواجهه با مهدی‌‌نمایی

مقاله نشریه: جامعه مهدوی » سال 1402 شماره2(پیاپی8)

دگردیسی ارزش‌ها و چگونگی مواجهه با آن

مقاله نشریه: اسلام و مطالعات اجتماعی » سال 1397 شماره 4 (پیاپی 20)
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397