چکیده:
در چگونگی مواجهه با مشکل فقر و برون‌رفت از آن‌‌، ادیان الهی و مکاتب بشری هرکدام راه‏هایی فراروی بشر نهاده‏اند. اسلام نیز در مواجهه با این پدیده‌‌، سازوکارهایی را به‌رسمیت شناخته است. نگاهی به احکام فقهی بیانگر آن است که دو دسته احکام و مقررات برای محدودکردن و ازبین‌‌بردن فقر وضع شده است: یک دسته احکام واجب و الزامی‌اند (مانند خمس و زکات) و دسته دوم که موضوع این مقاله است‌‌، احکام ترجیحی و استحبابی هستند و شامل نهادهایی همچون انفاق‌‌، صدقه‌‌، وقف و قرض‌الحسنه می‌شوند. هدف بسیاری از قواعد ترجیحی فقه در زمرۀ اهداف احکام الزامیِ آن است؛ پس توجه به احکام ترجیحی در کنار احکام الزامی می‌تواند تحقّق هم‌زمان هدف شارع از تشریع این احکام را به‌دنبال داشته باشد. ازاین‌رو‌‌، به‌نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت عظیم احکام ترجیحی فقهیِ مرتبط با فقر و به‌فعلیت‌رساندن آنها‌‌، در کنار دیگر احکام واجب و الزامی‌‌، می‌تواند به ریشه‌کنی فقر بینجامد. تحلیل و بررسی این مسئله، موضوع این مقاله است و بر این اساس ـ پس از بررسی مفهوم فقر و معیار تشخیص آن ـ به موضوع انفاق و صدقه پرداخته شده و بخش پایانی مقاله نیز به بررسی وقف و قرض‌الحسنه اختصاص یافته است.

دانــلود