چکیده:
وحی به عنوان یکی از مهم ترین منابع معرفتی انسان است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان بوده است. سرشت وحی اولین بار در فلسفه ی اسلامی توسط فارابی بر پایه ی مبانی فلسفه ی اسلامی تبیین عقلانی شد. ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا با اعمال تغییراتی، تبیینی را که فارابی ارائه کرده بود،پذیرفتند. هر یک از این فلاسفه مذکور سرشت وحی را بر اساس مبانی خاص خود در رابطه با مراتب نفس و هستی تبیین نمودند. فارابی وحی را حاصل اتصال قوه عقل با قوه خیال یا هر دو به عقل فعال می داند. ابن سینا وحی را حاصل اتصال قوه عقل به عقل فعال یا قوه تخیل به نفوس منطبعه ی فلکی می داند. شیخ اشراق وحی را همانند اتصال نفس ناطقه به رب النوع انسانی (عقل فعال در اصطلاح مشاء) و نفوس فلکی می داند. البته او با ابداع عالم مثال توانسته است جایگزین مناسبی برای نفوس فلکی بیان کند. ملاصدرا وحی را حاصل فرایند صعودی نفس از مرتبه محسوسات به مراتب عالیه وجود و اتحاد با عالم عقول و فرایند نزولی نفس از مراتب عالیه و تنزل آن به مقام محسوسات،می داند. از نظر صدرا نبی با عقل قدسی خود در فرایند دریافت وحی سیر صعودی را طی کرده و با حضور در عالم ربوبی بدون هیچ واسطه ای، حقایق هستی را شهود می کند بعداز آن در سیر نزولی، در عالم مثال تجلی کرده و تمثیل حقایق را به صورت عینی توسط قوه خیال درک می کند سپس آن حقایق، قوای حس باطنی را متاثر کرده و آن حضرت کلماتی را می بیند و آوایی را می شنود. میان نظرات این فلاسفه در باب سرشت وحی اختلافهایی وجود دارد که بررسی این موارد اختلافی می تواند در بهتر شناخت ماهیت وحی ما را یاری کند. اختلاف های موجود میان فلاسفه ی مذکور، حول این موضوعات می گردد: ابزار دریافت وحی، وجود خارجی مثل معلقه، اتحاد یا اتصال با عقل فعال. مراحل نزول وحی در نفس انسانی، عقول طولی و عرضی و... در پایان می توان گفت به اعتقاد صدرا که نظرات او جامع و کامل کننده نظرات گذشتگان در باب سرشت وحی است، وحی با لایه های برتر عقل که همان عقل قدسی است اتحاد دارد. منشاء و سرچشمه ی آن گنجینه ی علم الهی، محل فرود آن قلب نورانی نبی و محل اجرای آن، نفوس انسان های مشتاق به فرامین الهی است. بی شک آنچه در طی جریان وحی بر قلب پاک نبی نازل می شود، از هر خطا و اشتباهی مصون می باشد. و عمل به آن انسان را به عالی ترین مراتب وجودی خواهد رساند. امید است، آیات نورانی قرآن که همان کتاب بی بدیل خدا و وحی الهی در دست ماست همیشه سرلوحه همه کار و عمل و فکر و اندیشه ی ما باشد.

دانــلود