چکیده:
یکی از سرزمینهایی که مسلمانان در قرن اول هجری به آن قدم گذاشتند. ناحیه سند و پنجاب بود. این سرزمین که امروزه یکی از ایالتهای کشور پاکستان به حساب می آید و قسمت کوچکی از آن نیز در هندوستان می باشد، در گذشته شامل شهرهای برهمن آباد، سیوستن، اسکلنده، الور، ملتان و... می شده است. محققین بر آنند که نفوذ و گسترش اسلام در این مانند سایر نقاط جهان به کندی و به شکل اختیاری صورت گرفت هر چند که کثرت کتابهای فتوح در وهله اول ذهن را به مسئله گسترش اسلام از طریق شمشیر می کشاند. اما مولفه هایی همچون تبلیغ فرق اسلامی از اهل تسنن تا اسماعلیه و خوارج، مهاجرت اعراب مسلمان به صورت فردی و گروهی به این سرزمین و اسکان ایشان در آن، وجود شرایط بد اجتماعی برخاسته از آیین برهمخن را نمی توان در نفوذ و گسترش اسلام بی تاثیر انگاشت. سوال اصلی پژوهش این است که چه عواملی سبب نفوذ و گسترش اسلام در منطقه سند و پنجاب و تا آغاز دوره غزنوی گردید. و فرضیه این که آنچه موجب نفوذ و گسترش اسلام در منطقه سند و پنجاب گشت، عبارت است از فتوحات، تبلیغ فرق مختلف اسلامی، مهاجرت و تجارت. بر این مبنا، نفوذ و گسترش اسلام در ناحیه سند و پنجاب در ‎۶ فصل مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل اول، بررسی وضعیت سیاسی، مذهبی سند و پنجاب مقارن ظهور اسلام پرداخته شده و شرایط اجتماعی و دینی این منطقه مورد بررسی قرار گرفت در فصل دوم به فتوح به عنوان زمینه ساز نفوذ و گسترش اسلام پرداخته شد. و در فصل سوم، به بررسی عامل وضعیت اجتماعی و نقش آن در مسلمان شدن توجه کردیم. در این فصل سیستم کاست، خرافه پرستی و مشکلات ایجاد شده به وسیله ادیان هندوئیسم و بودا مورد توجه قرار گرفت. در فصل چهارم مسئله مهاجرت در دسته بندی هایی همچون والیان، حاکمان و قبایل مهاجر، مورد بحث قرار گرفت و در فصل پنجم؛ به بررسی خدمات تاجران و بازرگانان مسلمان در نفوذ و گسترش در نفوذ و گسترش اسلام در منطقه سند و پنجاب پرداخته شد. و در فصل ششم؛ حضور فرق و مذاهب اسلامی همچون؛ خوارج اهل سنت و تشیع و نقش ایشان در مسلمان نمودن مردم منطقه سند و پنجاب بحث شد. در آخر می توان چنین نتیجه گرفت که با وجود تعداد ادیان و تعارضات اجتماعی در منطقه سند و پنجاب، اما حضور و نفوذ فاتحان، گروههای مهاجر مسلمان، و نیز فرقه های مختلف مذاهب اسلامی اعم از اهل سنت، شیعه، خوارج و متصوفه، باعث گسترش روزافزون دین اسلام در این منطقه گردید... کلید واژه ها: سند، پنجاب، اسلام، مهاجرت، فرق اسلامی، تجارت، مهاجرت

دانــلود