چکیده:
خودشکن‌بودن طبیعت‌گرایی انگاره‌ای تاریخی است. دو نوع از جدیدترین تقریرها از آن، متعلق به استدلال تعقلی و تکاملی است. این دو استدلال به‌ترتیب در پی مقابله با این دو انگارۀ اصلی طبیعت‌گرایی‌اند: بین حالت‌های ذهن ارتباط صرف علّی و معلولی حاکم است و قابلیت اطمینان‌بخشی قوای شناختی پایین است. استدلال تکاملی و تعقلی با تبیین خودشکن‌بودن طبیعت‌گرایی، به ‌درستی نقاط ضعف طبیعت‌گرایی را نشانه رفته‌اند: 1. توجیه ساده‌انگارانۀ پدیده‌های ذهنی در بافتی ماده‌گرایانه، بهترین و تنها توجیه عقلی ممکن نیست؛ 2. طبیعت‌گرایی بنا بر نظریۀ انتخاب طبیعی، اولویت را نه باورهای درست، بلکه بقا و تولید مثل می‌داند؛ 3. ادعای محصول تصادفی‌بودن قوای شناختی، هرگونه اعتماد نسبت به اطمینان‌بخشی این قوا را از بین می‌برد؛ 4. طبیعت‌گرایی روش‌شناختی به‌جای آنکه از طریق قدرت تبیینی‌اش در پی اقناع علمی باشد، تبدیل به یک پیش‌فرض علمی شده است. علی‌رغم داشتن نقاط قوت در ردّ طبیعت‌گرایی، این دو استدلال از محدودیت‌هایی هم برخوردارند. معتقدیم این نقاط ضعف، خاصِ استدلال تعقلی و تکاملی است و طبیعت‌گرایی را از خودشکن‌بودن رها نمی‌کند. این مقاله با روش تحلیلی-انتقادی دو هدف را دنبال می‌کند: نخست مطالعۀ تطبیقی استدلال تعقلی و تکاملی در بسط انگارۀ خودشکنی طبیعت‌گرایی و دوم بیان نقاط قوت و ضعف این دو استدلال با نگاهی تکمیلی و انتقادی در مواجهه با این انگاره.

دانــلود