چکیده:
جوامع بشری برای نیازها و توسعه‌ی نهادهای خود در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تدابیر و برنامه‌هایی دارند که الزاماً باید شاخصه‌هایی که اصلی‌ترین آنها سازگاری با فطرت و سرشت انسانی است را مورد توجّه قرار دهند.
اخلاق و اقتصاد به‌عنوان دو نیاز اساسی، از تأثیرگذارترین مقوله‌ها در نهاد برنامه‌ریزی هستند که پیشینه‌ی تاریخی آنها به آفرینش انسان و هبوط حضرت آدم می‌رسد.
علم اقتصاد تا قبل از دوره‌ی رنسانس (1453 میلادی) به‌عنوان یک تفکّر غالب، شامل آموزه‌های ارسطو، کلیسا و سایر ادیان می‌شد. این آموزه‌ها نیز متأثّر از علم اخلاق بود و شاهد تاریخی آن «آدام اسمیت»- ‌اقتصاددان اسکاتلندی و استاد کرسی اخلاق دانشگاه گلاسکو- می‌باشد. امّا به مرور زمان و به‌طور رسمی در سال 1932 میلادی، «لینونل رابینز»، اقتصادان انگلیسی، برای نخستین‌ بار با تمایز میان ارزش و واقعیت تلاش کرد تا از تأثیر اخلاق بر اقتصاد بکاهد، و از این‌رو، «اقتصاد هنجاری» و «اقتصاد اثباتی» را مطرح نمود. امّا با ایجاد شکاف طبقاتی، بحران‌های اقتصادی، تأسیس و بایگانی‌شدن پی‌در‌پی مکاتب اقتصادی به‌دلیل همان ناهمسانی با فطرت و سرشت انسان، اندیشمندان و حتّی اقتصاددانانی از جمله «آمارتیاسن» - ‌برنده‌ی جایزه‌ی نوبل اقتصاد در سال 1998 میلادی- کوشیدند تا اقتصاد را به سرمنزل اصلی خود (جایی که از اخلاق تأثیر پذیرد) برگردانند.
تأثیر اخلاق در اقتصاد با آن‌که گاهی به یک امر بدیهی تشبیه می‌شود، امّا تدوین پژوهش‌های علمی و تأثیرگذار متضمّن دلایل وحیانی با استفاده از قرآن مجید و کتاب‌های آسمانی سایر ادیان و دلائل فلسفی و عقلانی شامل: تجربیات بشر و آزمون‌ها و تحقیق های تئوریک، دلایل تاریخی و سرنوشت اقوام و دلایل روایی، کمک بسیار مهمی برای اثبات این موضوع برای گستره‌ی اندیشه‌های بشر خواهد بود.
این مقاله تلاش می‌کند تا اثبات نماید که توسعه‌ی اقتصادی پایدار بدون تأثیرپذیری از اخلاق دست نیافتنی است و می‌کوشد با ارایه‌ی یک افق تازه از موضوع «تأثیر اخلاق در اقتصاد»، آن را به‌عنوان یک مقوله‌ی مهم به همه‌ی اقشار در جامعه‌ی بین‌الملل بازشناساند تا در آینده بتوان از این مسیر نقبی به‌سوی اقتصاد اسلامی باز کرد.
نظرات و اندیشه‌های شهید صدر می‌تواند به‌عنوان منبع پرباری برای ورود و تبیین موضوع «تأثیر اخلاق بر اقتصاد» در عصر حاضر باشد. ایشان دارای 24 عنوان کتاب در زمینه‌های مختلـف علوم دینـی و اجتمـاعی است و کتـاب مشهـور «اقتصادنا» را که نخستین تلاش عملی برای کشف و استخراج و تدوین نظام اقتصادی اسلام است، به رشته‌ی تحریر در آورد.

دانــلود