تحلیل نقش عوامل معنایی و هویتی در شکل‌گیری و گسترش جریان سلفی‌گری در کشور‌های سوریه و عراق
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1396 شماره 79 - پاییز 96
چکیده:
سلفی‌گرایی، جریانی افراط‌گراست که به‌لحاظ تفاسیری که از جامعه اسلامی دارد و نیز با خلق یا تغییر برداشت از برخی مفاهیمی چون جهاد، تکفیر، هجرت، کفر، شرک، دارالکفر و جاهلیت، در طول زمان و در برهه‌های مختلف، دچار تغییر و تحولاتی شده است. این خاصیت افراط‌گرایی و نیز تفسیر اسلام بر اساس خواسته‌های این جریان، در مناطق مختلف جهان اسلام شکلهای متفاوتی به خود گرفته است که نمونه آن را میتوان در کشور‌های سوریه و عراق در سال‌های اخیر مشاهده کرد. تحول در خوانش‌های سلفی‌گری در عوامل مختلفی ریشه دارد که بخش قابل توجهی از آن به عوامل معنایی و هویتی بازمیگردد. ازاینرو، پرسش اساسی مقاله حاضر بدین قرار است: عوامل معنایی و هویتی چه نقشی در شکل‌گیری و گسترش جریان سلفی‌گری در کشور‌های سوریه و عراق داشته است؟ این در حالی است که بسیاری از تحلیل‌ها به عوامل تاریخی پیدایش سلفی‌گری و نیز نقش قدرت‌های منطقهای و فرامنطقهای در پیدایش و گسترش این گروهها در کشور‌های یادشده اشاره دارد. مقاله پیشِرو با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی بیشتر بر نقش عوامل داخلی کشور‌های عراق و سوریه، به‌ویژه عوامل معنایی و هویتی در این زمینه تأکید می‌کند. این مقاله با بهرهگیری از مبانی نظری مطرح در رویکرد سازه‌انگاری، نشان می‌دهد که پنج عامل در پیدایش و گسترش جریان سلفی‌گری در کشور‌های مورد بررسی اثرگذار بودهاند: (1) شکل‌گیری انگاره جامعه جاهلی در برابر دارالکفر؛ (2) انگارۀ عدو قریب یا دشمن نزدیک در سرزمین عراق و شامات؛ (3) عوامانه‌سازی و شخصی‌سازی مفهوم جهاد؛ (4) مفهوم هجرت و سلفی‌های مهاجر در سوریه و عراق؛ (5) انگاره عربی ـ اسلامی (سنی)؛ بعثی ـ سلفی. این وضعیت درنهایت مشخص میسازد چگونه میتوان از تمهیداتی که نظریه سازه‌انگاری برای محققان فراهم می‌آورد، در تحلیل جریان‌های پیشگفته استفاده کرد.
سلفی‌گرایی، جریانی افراط‌گراست که به‌لحاظ تفاسیری که از جامعه اسلامی دارد و نیز با خلق یا تغییر برداشت از برخی مفاهیمی چون جهاد، تکفیر، هجرت، کفر، شرک، دارالکفر و جاهلیت، در طول زمان و در برهه‌های مختلف، دچار تغییر و تحولاتی شده است. این خاصیت افراط‌گرایی و نیز تفسیر اسلام بر اساس خواسته‌های این جریان، در مناطق مختلف جهان اسلام شکلهای متفاوتی به خود گرفته است که نمونه آن را میتوان در کشور‌های سوریه و عراق در سال‌های اخیر مشاهده کرد. تحول در خوانش‌های سلفی‌گری در عوامل مختلفی ریشه دارد که بخش قابل توجهی از آن به عوامل معنایی و هویتی بازمیگردد. ازاینرو، پرسش اساسی مقاله حاضر بدین قرار است: عوامل معنایی و هویتی چه نقشی در شکل‌گیری و گسترش جریان سلفی‌گری در کشور‌های سوریه و عراق داشته است؟ این در حالی است که بسیاری از تحلیل‌ها به عوامل تاریخی پیدایش سلفی‌گری و نیز نقش قدرت‌های منطقهای و فرامنطقهای در پیدایش و گسترش این گروهها در کشور‌های یادشده اشاره دارد. مقاله پیشِرو با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی بیشتر بر نقش عوامل داخلی کشور‌های عراق و سوریه، به‌ویژه عوامل معنایی و هویتی در این زمینه تأکید می‌کند. این مقاله با بهرهگیری از مبانی نظری مطرح در رویکرد سازه‌انگاری، نشان می‌دهد که پنج عامل در پیدایش و گسترش جریان سلفی‌گری در کشور‌های مورد بررسی اثرگذار بودهاند: (1) شکل‌گیری انگاره جامعه جاهلی در برابر دارالکفر؛ (2) انگارۀ عدو قریب یا دشمن نزدیک در سرزمین عراق و شامات؛ (3) عوامانه‌سازی و شخصی‌سازی مفهوم جهاد؛ (4) مفهوم هجرت و سلفی‌های مهاجر در سوریه و عراق؛ (5) انگاره عربی ـ اسلامی (سنی)؛ بعثی ـ سلفی. این وضعیت درنهایت مشخص میسازد چگونه میتوان از تمهیداتی که نظریه سازه‌انگاری برای محققان فراهم می‌آورد، در تحلیل جریان‌های پیشگفته استفاده کرد.
تحلیل نقش عوامل معنایی و هویتی در شکل‌گیری و گسترش جریان سلفی‌گری در کشور‌های سوریه و عراق
3/21/2017 12:00:00 AM
ضرورت حضور مستشاری ایران در سوریه و عراق
نویسنده:
رسول نوروزی فیروز
،
مقاله نشریه: مجله ره توشه » سال 1396 شماره 151 رمضان
بررسی رابطه‌ی دولت شکننده و گسترش سلفی‌گری در یمن
نویسنده:
احمد بیگلری
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1401 شماره 99 - پاییز 1401
عوامل قدرتیابی داعش در عراق
نویسندگان:
قدرت احمدیان
،
حسین ناوشکی
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1395 شماره 72- زمستان 94
سکولاریسم و عوامل اجتماعی شکل‌گیری آن در ایران
نويسنده:
شمس‌الله مریجی
،
کتاب: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) - 1382
بازتاب انقلاب اسلامی ایران در عراق و سوریه براساس نظریه پخش
نویسنده:
عبدالله نوری گلجائی
،
مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1396 شماره 32- زمستان 1396
عوامل گسترش هژمونی شیعه در عصر صفویه
نویسندگان:
علیرضا آزاد
،
طاهره رحیم پور ازغدی
،
مقاله نشریه: تاریخ اسلام » سال 1398 تابستان 98 - مسلسل 78
نقش فاطمیان در گسترش علوم نقلی
نویسندگان:
صفورا سالاریه
،
حسن غفاری فر
،
مقاله نشریه: تاریخ اسلام » سال 1394 شماره 1 - بهار 94 - مسلسل 61
تحلیل نقش وضع، تحریف وتاویل در بنیان جریان های انحرافی مهدویت
نویسنده:
خدامراد سلیمیان*
،
مقاله نشریه: انتظار موعود » سال 1401 دوره 22، شماره 79 (زمستان 1401)
هستی‌شناسی : مبانی شکل‌گیری و جایگاه و کاربرد آن در علم اطلاعات و وب معنایی
نویسندگان:
رسول سعادت (نویسنده مسئول)
،
مظفر چشمه سهرابی
،
مقاله نشریه: مدیریت دانش اسلامی » سال 1398 پاییز و زمستان 1398