ارزیابی دیدگاه مفسران در نسبت «اغواگری» به خدا از سوی ابلیس و نتایج کلامی آن

مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1401 شماره 103
کلیدواژه: ابلیس ، اغوا ، مفسران ، جبر ، اختیار
چکیده:
در قرآن آمده که ابلیس پس از رانده شدن از درگاه الهی، با تعبیر «بِمَا أَغْوَیتَنِی»، گمراهی خود را به خدا نسبت داده است. برخی مفسران سخن ابلیس را صادق و گروهی آن را کاذب دانسته و این تصدیق یا تکذیب را زمینه طرح موضوع جبر و تفویض قرار داده‌اند.
این پژوهش با بررسی آرای مفسران به نتایج زیر رسیده است:
1- برخی مفسران به دلیل عدم اهتمام به موضوع، سکوت کرده‌اند.
2- معتقدان به جبر، اغوا را به‌معنای اضلال دانسته و از آن جبر فهمیده‌اند.
3- برخی معتقدان به عدل الهی، با اینکه ادعای ابلیس را صادق شمرده‌اند، «اغوا» را به‌گونه‌ای معنا کرده‌اند که باعث بی‌عدالتی خدا و جبر موجودات بر گناه نشود.
4- برخی دیگر از مفسران به دلیل استشمام معنای جبر از واژه اغوا، ابلیس را در این ادّعا، کاذب و بدخواه دانسته‌اند.
5- علامه طباطبایی با اینکه سخن ابلیس را صادق شمرده، اما برای پرهیز از جبر، «اغوا» را اغوای ثانوی و نتیجه سوء انتخاب خود ابلیس دانسته است.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397