گونه‌های متفاوت توسعه‌ و ریشه‌های مذهبی آن در منطقه خاورمیانه؛ با تأکید بر «توسعۀ بومی مستقل» در ایران بعد از انقلاب

مقاله نشریه: اسلام و مطالعات اجتماعی » سال 1394 شماره 4 (پیاپی 8)
چکیده:
هدف مقاله، تبیین ریشه‌های شکل‌گیری «توسعه‌ بومی مستقل» در ایران بعد از انقلاب و عدم شکل‌گیری این قِسم از توسعه در کشورهای عربی خاورمیانه بر پایه‌ مقایسه نقش آموزه‌های فقه سیاسی مذهب شیعه و اهل‌سنت در مواجهه با مستحدثه‌ تمدن غرب است. مبنای نظری و روشی این مقاله، چارچوب تحلیلی ـ مفهومی وِبِر در مطالعه‌ نقش دین در دگردیسی‌های کیفی است. بازسازی نوع مثالی نظریه‌های فقه سیاسی شیعه و اهل‌سنت در برهۀ مورد نظر و مقایسه آن‌ها بر اساس نحوه‌ مواجهه با مستحدثه‌ مدرن غرب، نشان می‌دهد که یکی از دلایل عمده عدم شکل‌گیری «توسعه‌ بومی مستقل» در کشورهای مسلمان اهل‌سنت ـ و سوق‌یافتن مسیر توسعه آن به سمت توسعه وابسته ـ در مقایسه با ایران، عدم شکل‌گیری گروه‌ها و دولت نوساز بومی حامل ایده پیشرفت و آبادانی در این کشورها است. در آموزه‌های فقه سیاسی شیعه با محوریت امام‌خمینی; که از منظر اجتهاد فعال، مبادرت به بسط اختیارات ولایت‌فقیه و پیش‌بُرد وظایف آن تا سرحد یک دولت مدرن نمود، دولت و گروه‌های نوساز بومی و در نتیجه توسعۀ بومی بعد از انقلاب شکل گرفت، اما در فقه سیاسی اهل‌سنت، حکم به نفی مظاهر مدرن و بازگشت به خلافت شرعی و بنیادهای اولیه آن داده شد که پیامد آن، امتناع شرایط توسعه‌ بومی در این کشورها بوده است.   هدف مقاله، تبیین ریشه‌های شکل‌گیری «توسعه‌ بومی مستقل» در ایران بعد از انقلاب و عدم شکل‌گیری این قِسم از توسعه در کشورهای عربی خاورمیانه بر پایه‌ مقایسه نقش آموزه‌های فقه سیاسی مذهب شیعه و اهل‌سنت در مواجهه با مستحدثه‌ تمدن غرب است. مبنای نظری و روشی این مقاله، چارچوب تحلیلی ـ مفهومی وِبِر در مطالعه‌ نقش دین در دگردیسی‌های کیفی است. بازسازی نوع مثالی نظریه‌های فقه سیاسی شیعه و اهل‌سنت در برهۀ مورد نظر و مقایسه آن‌ها بر اساس نحوه‌ مواجهه با مستحدثه‌ مدرن غرب، نشان می‌دهد که یکی از دلایل عمده عدم شکل‌گیری «توسعه‌ بومی مستقل» در کشورهای مسلمان اهل‌سنت ـ و سوق‌یافتن مسیر توسعه آن به سمت توسعه وابسته ـ در مقایسه با ایران، عدم شکل‌گیری گروه‌ها و دولت نوساز بومی حامل ایده پیشرفت و آبادانی در این کشورها است. در آموزه‌های فقه سیاسی شیعه با محوریت امام‌خمینی; که از منظر اجتهاد فعال، مبادرت به بسط اختیارات ولایت‌فقیه و پیش‌بُرد وظایف آن تا سرحد یک دولت مدرن نمود، دولت و گروه‌های نوساز بومی و در نتیجه توسعۀ بومی بعد از انقلاب شکل گرفت، اما در فقه سیاسی اهل‌سنت، حکم به نفی مظاهر مدرن و بازگشت به خلافت شرعی و بنیادهای اولیه آن داده شد که پیامد آن، امتناع شرایط توسعه‌ بومی در این کشورها بوده است.  

علل نگرانی غرب از انقلاب اسلامی ایران در منطقه (با تأکید بر عصر ژئوپولتیک شیعه)

نویسنده: نفیسه فاضلی نیا ، استاد راهنما: نجف لک زایی ، استاد مشاور 1: مصطفی ملکوتیان ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1385 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

توسعه سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی (بررسی جامعه شناختی)

نویسنده: الهه دودمان ، استاد راهنما: مصطفی ملکوتیان ، استاد مشاور 1: سیدمحمدتقی آل غفور ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1384 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

اهمیت دانش بومى با تاکید بر نقش زنان روستایى در کاربرد آن

نویسنده: فرحناز رستمی ،
مقاله نشریه: پیام زن » سال 1385 شماره 170

مطالعات تمدنی در ایران بعد از انقلاب اسلامی

ارائه دهنده: محمدعلی میرزایی ،
کرسی و نشست: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی » پژوهشکده مطالعات اجتماعی و تمدنی » نشست علمی - 1397

انقلاب در ادبیات معاصر ایران با تأکید بر شعر

نویسنده: عصمت زارعی ، استاد راهنما: نجف لک زایی ، استاد مشاور 1: مصطفی ملکوتیان ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1386 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

ثبات سیاسی در دولتهای بعد از انقلاب اسلامی ایران

استاد راهنما: محمد تقی آل غفور ، استاد مشاور: محمد ستوده آرانی ، دانشجو: اصغر توسلی ،
پایان‌نامه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی - 1389 - [کارشناسی ارشد]

ملاحظاتی بر کتاب «جریان شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران»

نویسنده: احمد رهدار ،
مقاله نشریه: آینه پژوهش » سال 1388 شماره 115

بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر راهبردهای آمریکا در منطقه خلیج فارس

دانشجو: حسین آخوندی ممقانی ، استاد مشاور: نجف لک زایی ، استاد راهنما: محمد ستوده ،
پایان‌نامه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده علوم انسانی - 1384 - [کارشناسی ارشد]

تاریخ اجتماعی شیعیان ایران در دوره تیموریان با تأکید بر آداب و رسوم مذهبی

مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1392 شماره 13- بهار 92
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397