چکیده:
رسالة حاضر كه تحت عنوان «انسان‌شناسي ملاصدرا با توجّه به حركت جوهري» تدوين شده از يك مقدّمه و چهار فصل و يك خاتمه فراهم آمده است. براي اين منظور، ابتدا در فصل اول تحت عنوان كليات، مفاهيم اصلي مورد نظر در اين پژوهش به منظور روشن‌تر شدن موضوع پژوهش مورد بررسي قرار گرفته است، سپس مباحثي كلّي در رابطه با انسان‌شناسي مطرح شده و رهاورد اين بحث چنين است كه انسان‌شناسي ملاصدرا، تلفيق و تركيبي از انسان‌شناسي ديني، عرفاني و فلسفي است. سپس در فصل دوّم، حركت جوهري به عنوان يكي از مباني انسان‌شناسي صدرايي مورد مطالعه قرار گرفته است. در اين فصل، نگارنده تلاش كرده است تا ضمن معرفي اجمالي مواردي كه در مكتب فلسفي ملاصدرا بر اساس حركت جوهري قابل توجيه است، بيان كند مهم‌ترين ويژگي نفس – جسمانية الحدوث و روحانية البقاء و التعقّل – نيز از آثار مترتب بر حركت جوهري مي‌باشد، زيرا بدون حركت جوهري، كمال‌پذيري نفس و صعودش به مراحل بالاتر و رسيدن به مقام تجرد امكان‌پذير نيست. هم‌چنين در اين فصل از مقوّمات حركت جوهري، مباني فلسفي حركت جوهري و شبهات وقوع حركت در جوهر و... سخن به ميان آمده، به اين هدف كه نكاتي عمده را از خلال اين مباحث استخراج كرده تا بتوان به بررسي انسان‌شناسي صدرايي در پرتو حركت جوهري پرداخت. در فصل سوّم، نمايي كلي و عمومي از انسان در منظومه فكري صدرا ترسيم شده است. اينكه اين نظام فكري حقيقت انسان را چه مي‌داند؟ ساحتهاي وجودي او و ارتباط آنها با يكديگر چيست؟ و اهمّ اوصافي كه بدو نسبت مي‌دهد كدام است؟ چارچوب اين نماي عمومي است. در فصل آخر، سؤال اصلي پژوهش يعني تبيين ملاصدرا از چيستي ارتباط حركت جوهري با انسان‌شناسي ملاصدرا، محور بحث قرار گرفته است. در اين فصل نشان داده شده كه حركت جوهري در حقيقت زمينة تكامل نفس را فراهم مي‌كند. لذا نگارنده به تبيين مراتب استكمالي نفس مي‌پردازد و به اين نتيجه مي‌رسد كه طبق نظريه ابداعي صدرا، نفس از آغاز خلقت تا نهايت حيات طبيعي و دنيوي خويش، مراحل تكاملي خود را به صورت لبس بعد لبس، فعليتي بعد فعليتي، كمالي فوق كمالي، طي مي‌نمايد تا اينكه به مرحله‌اي مي‌رسد كه خلع لباس مادّي نموده و در آخرت طبق ملكات اخلاقي‌اي كه كسب كرده است يا به صورت فرشته و يا به صورت حيوانات مختلف الانواع محشور مي‌شود، هرچند انسان در اين جهان نوع واحد است. واژگان كليدي: انسان، نفس، بدن، حركت جوهري، عقل عملي، عقل نظري، عقل فعال، عقل مستفاد.

دانــلود