چکیده:
رساله حاضر حول محور فعالیت شیعیان در دوران معاصر افغانستان و تاثیر آنها در فرایند تحولات علمی و فرهنگی آن کشور تدوین یافته است. آنچه از واکاوی و بررسی تحولات صد سال اخیر و تجزیه و تحلیل رویدادها و حوادث بدست میآید، نشانگر ظلم تاریخی و تبیعض آشکار و پنهان دستگاه قدرت بر علیه اقلیت شیعه میباشد. در تمام ادوار این دوره، دشمنی و تبعیض دربار و به تبع آن اعضای هیات دولت و عناصر حاکمیت، در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باعث فشار شدید بر شیعیان گردید و آنها را در انزوای اجتماعی قرار داد. تجرید شیعیان در بخش علمی و فرهنگی و موانع به وجود آمده، فرصت برابر رشد و ترقی را از آنان سلب کرد و از حیث منزلت، به قعر جدول هرم اجتماعی سقوط کردند و عملا تبدیل به شهروندان درجه دوم گردیدند. با وجود تمام این تنگناها و فضای اختناق و شیعه ستیزی، شیعیان در عرصه فعالیت‌های علمی و فرهنگی رشد خوبی داشتند و بخ پیشرفت‌های چشم گیری دست یافتند. در علوم پزشکی و طب جدید جوانان تحصیل کرده شیعه در کلیه مراکز درمانی و بهداشتی حضور داشتند و در یک مقطع زمانی بیش از چهار هزار پزشک فقط شیعیان قزلباش مشغول طبابت بودند و ختی اطبای دربار و پزشک مخصوص شاه، از میان شیعیان انتخاب میشدند. در رشته حقوق علی رغم ممنوعیت تحصیل فرزندان شیعه در این رشته، حقوقدانان برجسته ظهور کردند. شیعیان همچنین در رشته‌های تاریخ، اقتصاد، ادبیات فارسی و عربی و علوم پایه به پیشرفت‌هایی برجسته دست یافتند. و آثار خوبی نیز خلق کردند. از حیث فرهنگ و آداب و رسوم، شیعیان دارای عنعنات و رسومات خاص خود میباشند. در حالی که بعضی از این سنت‌ها رسوب یافته دوران کهن و ریشه در دوران باستان دارند، بسیاری از آنها از ملل و دیگر فرهنگ‌ها و سنت‌ها و بخصوص فرهنگ اسلام اخذ شده‌اند. حیات علمی و فرهنگی، آداب، سنت‌ها، رسوم، شخصیت‌ها، و رجال مطرح در موضوعات فوق و فراز و نشیب تحولات شیعیان در صد سال اخیر به صورت خلاصه در این نوشته بررسی شده است. روش مطالاتی در این رساله کتابخانه‌ای بوده و نگارنده از منظر تجزیه و تحلیل مواد، روش توصیفی و تاریخی را اعمال کرده است. و بر حسب نیاز از تحقیقات میدانی نیز استفاده شده است. از آنجا که رساله حاضر اولین کار در باب بررسی حیات علمی و فرهنگی شیعیان افغانستان میباشد خالی از نقض و کمبود نخواهد بود پیشنهاد میشود نویسندگان و پژوهشگران کشور در این باب طرحی جدید بیندازند و هر مقطع تاریخی را بصورت جداگانه و مفصل از جهت تحلیل داده‌های کیفی مورد تمرکز قرار دهند. در این میان دوران عبدالرحمن که خسارت فرهنگی عظیمی یرا بر شیعیان تحمیل کرد، کمتر مورد کنکاش تاریخی قرار گرفته از این رو جا دارد که به صورت علمی و روشمند این خسارات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تاثیر بازدارندگی آن در رشد شیعیان بررسی شود.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد