علم خدای سبحان به جزئیات در حکمت مشاء و حکمت متعالیه
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1387 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]
کلیدواژه:
خدای سبحان
،
علم اجمالی
،
علم تفصیلی
،
علم ارتسامی
،
ادراک کلی و جزئی
،
علم (علم و عالم و معلول)
چکیده:
در این پژوهش تلاش شده تا دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا درباره علم خدا به جزئیات عالم هستی یعنی عالم طبیعت تبیین گردد. درست است که موضوع رساله علم خدا به جزئیات در حکمت مشاء و متعالیه است ولی از آنجا که دیدگاه شخصی همچون شیخ الرئیس، رئیس حکمای مشاء، مبین نظریات حکمت مشاء است و همچنین ملاصدرا موسس حکمت متعالیه است، دیدگاه این دو بزرگوار مورد بررسی قرار گرفته سات البته اشاره ای هم به سخنان دیگر حکمای مشاء و متعالیه شده است. در فصل اول این رساله به مبادی تصویریه و تصدیقیه بحث علم خدا به جزئیات پرداختیم مطالبی همچون تعریف علم، اقسام علم و علم به امور مادی. فصل دوم به دیدگاه ابن سینا اختصاص یافته است. ابن سینا بر آن است که علم واجب به ماسوا به صورت صور اتسامیه است و در خصوص علم به مادیات هم معتقد است که این موجودات، به صورت کلی برای واجب معلولند و ضمن بیان مراد از این کلی، به شبهه برخی از معترضان به ابن سینا پاسخ داده شده است. در فصل سوم اختصاصا اعتراضاتی که از سوی حکمای متاخر به ابن سینا شده است بحث شده است. از آنجا که ملاصدرا حکمت متعالیه را تعالی یافته حکمت مشاء و اشراق می داند لذا به پاسخ آن اعتراضات پرداخته و به نوعی از نظریه مشاء دفاع می کند. در فصل چهارم نظر ملاصدرا در باره علم خدا به جزئیات بیان شده است. ملاصدرا برای تبیین علم واجب به ماعدا دو روش را طی می کند اول روش حکما و دوم روش عرفا، در فصل چهارم روش برهانی بیان شده است که با مقدمات علم برهانی علم واجب به ماسوا را در مقام ذات واجب اثبات می کند و کمبوددیدگاه مشاء و اشراق در این می داند که علم واجب را در مقام ذات اثبات نمی کنند و این موجب نقص ذات واجب می شود. همچنین در این فصل به دیدگاه شیخ اشراق نیز اشاره ای شده است و از آنجا که ملاصدرا این دیدگاه را بهترین دیدگاه در باب عالم واجب به ماعدا می داند آن را مفصل مطرح کرده و پس از ناکافی دانستن آن به دفع نقیصه از این برهان می پردازد. در فصل پنجم علم واجب به ماعدا به روش عرفانی بیان شده است و با بیان چند مقدمه، به این نتیجه می رسیم که واجب در مقام ذات، علم به ذات و صفات و لوازم ذات و صفات داشته و هیچکدام خارج از ذات نمی باشد. در پایان هم به نتیجه و خاتمه می رسیم که دستاورد نظر ابن سینا و ملاصدرا در بحث علم واجب در آن بیان شده است. واژگان کلیدی: خدای سبحان، علم (علم و عالم و معلوم)، علم اجمالی، علم تفصیلی، علم ارتسامی، ادارک کلی و جزیی.
در این پژوهش تلاش شده تا دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا درباره علم خدا به جزئیات عالم هستی یعنی عالم طبیعت تبیین گردد. درست است که موضوع رساله علم خدا به جزئیات در حکمت مشاء و متعالیه است ولی از آنجا که دیدگاه شخصی همچون شیخ الرئیس، رئیس حکمای مشاء، مبین نظریات حکمت مشاء است و همچنین ملاصدرا موسس حکمت متعالیه است، دیدگاه این دو بزرگوار مورد بررسی قرار گرفته سات البته اشاره ای هم به سخنان دیگر حکمای مشاء و متعالیه شده است. در فصل اول این رساله به مبادی تصویریه و تصدیقیه بحث علم خدا به جزئیات پرداختیم مطالبی همچون تعریف علم، اقسام علم و علم به امور مادی. فصل دوم به دیدگاه ابن سینا اختصاص یافته است. ابن سینا بر آن است که علم واجب به ماسوا به صورت صور اتسامیه است و در خصوص علم به مادیات هم معتقد است که این موجودات، به صورت کلی برای واجب معلولند و ضمن بیان مراد از این کلی، به شبهه برخی از معترضان به ابن سینا پاسخ داده شده است. در فصل سوم اختصاصا اعتراضاتی که از سوی حکمای متاخر به ابن سینا شده است بحث شده است. از آنجا که ملاصدرا حکمت متعالیه را تعالی یافته حکمت مشاء و اشراق می داند لذا به پاسخ آن اعتراضات پرداخته و به نوعی از نظریه مشاء دفاع می کند. در فصل چهارم نظر ملاصدرا در باره علم خدا به جزئیات بیان شده است. ملاصدرا برای تبیین علم واجب به ماعدا دو روش را طی می کند اول روش حکما و دوم روش عرفا، در فصل چهارم روش برهانی بیان شده است که با مقدمات علم برهانی علم واجب به ماسوا را در مقام ذات واجب اثبات می کند و کمبوددیدگاه مشاء و اشراق در این می داند که علم واجب را در مقام ذات اثبات نمی کنند و این موجب نقص ذات واجب می شود. همچنین در این فصل به دیدگاه شیخ اشراق نیز اشاره ای شده است و از آنجا که ملاصدرا این دیدگاه را بهترین دیدگاه در باب عالم واجب به ماعدا می داند آن را مفصل مطرح کرده و پس از ناکافی دانستن آن به دفع نقیصه از این برهان می پردازد. در فصل پنجم علم واجب به ماعدا به روش عرفانی بیان شده است و با بیان چند مقدمه، به این نتیجه می رسیم که واجب در مقام ذات، علم به ذات و صفات و لوازم ذات و صفات داشته و هیچکدام خارج از ذات نمی باشد. در پایان هم به نتیجه و خاتمه می رسیم که دستاورد نظر ابن سینا و ملاصدرا در بحث علم واجب در آن بیان شده است. واژگان کلیدی: خدای سبحان، علم (علم و عالم و معلوم)، علم اجمالی، علم تفصیلی، علم ارتسامی، ادارک کلی و جزیی.
علم خدای سبحان به جزئیات در حکمت مشاء و حکمت متعالیه
3/20/2008 12:00:00 AM
جایگاه علم تاریخ در حکمت مشاء
نویسنده:
سید ابوالفضل رضوی
،
مقاله نشریه: تاریخ اسلام » سال 1388 شماره 1 - بهار 88 - مسلسل 37
ادلّة توحید ذاتی در فلسفة مشاء و حکمت متعالیه
نویسنده:
مصطفی ابوطالب دخت شورکی
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1391 زمستان 91 - مسلسل 14
بازنمایی علم غیب در نظام فلسفی حکمت مشاء
نویسنده:
محمد حسن نادم
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1394 تابستان 94 - مسلسل 24
امامت در مقایسه دو رویکرد حکمت متعالیه و فلسفه مشاء
نویسنده:
مرتضی یوسفی راد
،
مقاله نشریه: حکومت اسلامی » سال 1388 (پياپي 54)، زمستان 1388 شماره4
مناسبات حکمت متعالیه و علم اجتماعی
نویسنده:
نصرالله آقاجانی
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1399 پاییز 99 _ مسلسل 45
مناسبات حکمت متعالیه و علم اجتماعی
نویسنده:
نصرالله آقاجانی
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1399 دوره 12، شماره 45 (پاییز 1399)
فلسفه علم سیاست و حکمت متعالیه
نويسنده:
محمد پزشگی
،
کتاب: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - 1398
علم امام به جزئیات از منظر آیات و روایات
نویسنده:
جعفر علی نقی
،
مقاله نشریه: اسلام پژوهان » سال 1398 شماره دوازدهم-پاییز 98