چکیده:
انقلاب اسلامي ايران، در دو حوزه انديشه و عمل، تأثيرات بسياري بر جهان اسلام داشته است. يکي از موضوعاتي که زير مجموعه تأثيرات انقلاب اسلامي بر جهان اسلام قرار مي‌گيرد، تأثير انقلاب اسلامي بر جنبش اسلامگرايي است. اين تحقيق در قالب مصداق پژوهي در پي بررسي تأثير انقلاب اسلامي بر جنبش اسلامگرايي پاکستان است. بسياري از جنبشهاي اسلامي در سراسر دنيا ريشه در فضاي اسلامگرايي پاكستان دارد و اين منطقه به سبب شرايط مستعدي كه دارد، زمينه رشد و پرورش انديشه‌ها و جنبشهاي اسلامي مي‌باشد. ويژگي ديگر كشور پاكستان تنوع انديشه‌هاي و طيفهاي مختلف اسلامگرايي است كه گاه تا سر حد تضاد با يكديگر اختلاف دارند. جنبش اسلامگرايي پاکستان يکدست و همگن نبوده و شرايطي تعارض آلود دارد، و تضادها نيز گاه تا سرحد نسبت کفر و ارتداد، قتل و جنايت پيش مي‌رود. با عنايت به تنوع جنبش اسلامگرايي در پاکستان و وجود متغيرهاي فراوان، ميزان و ماهيت تأثيرگذاري انقلاب اسلامي بر اين جنبش نيز متفاوت بوده است. تحقيق مذكور، در چارچوب نظري گفتمان، گفتمان كلان اسلامگرايي پاکستان را در سه خرد- گفتمان : شيعي، گفتمان راديكال سني و گفتمان معتدل يا ميانه رو، مورد بررسي قرار داده است و ميزان تأثيرگذاري انقلاب اسلامي بر هريك از گفتمانهاي مذكور را تبيين كرده است. به نظر مي‌رسد، انقلاب اسلامي در خودآگاهي و تحرك سياسي، اجتماعي و مذهبي شيعيان تأثير مستقيم و مثبتي داشته است. در حالي که قبل از انقلاب اسلامي، از نظر ديني عوام زدگي، خرافات و جهل بر جامعه شيعي سايه افکنده بود، انقلاب اسلامي، آنان را به سوي دين و معارف ديني سوق داد. همچنين تحرک و خودآگاهي سياسي را در ميان آنان تقويت کرد و مطالبات سياسي آنان را افزايش داده و نقش آنان را در عرصه سياسي در قالب احزاب بيشتر کرد. اما از سوي ديگر اين خودآگاهي و تحرك شيعه، به علاوه برخي سياستهاي خارجي نظام جمهوري اسلامي ايران، در گفتمان سني راديكال، تأثيرات منفي بر جاي گذاشته است. اين گفتمان که فرقه گرايي به عنوان دال مرکزي در آن خودنمايي مي‌کند، انقلاب اسلامي را انقلابي شيعي تلقي کرده و هدف آن را گسترش شيعه شمرد. اين در حالي بود که مطالبات و تحرک سياسي و ديني وشيعيان پاکستان نيز افزايش يافت. در نتيجه، اين گفتمان، به مقابله با انقلاب اسلامي پرداخت و تأثير منفي بر جاي گذاشت. گفتمان ميانه رو يا معتدل، که دال مرکزي آن اسلامگرايي سياسي بود، تأثيرات مثبتي از انقلاب اسلامي کسب کرد و به انقلاب اسلامي و پيروزي آن به عنوان يک الگو نگريست. اين تأثيرات را اگر بخواهيم بر روي برداري نشان دهيم، ‌از تأثيرات مثبت شروع مي‌شود(‌شيعيان پاكستان) و به صورت منظم به سمت منفي بردار حركت مي‌كند(‌گروههاي راديكال سني). اما در مجموع با بررسي تاريخي تعاملات گفتمان راديکال مي‌توان به اين نتيجه رسيد که روند تأثيرپذيري از انقلاب اسلامي و تعامل با جمهوري اسلامي ايران، رو به رشد بوده است و اين امر معلول منطقي شدن سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران، پختگي دستگاههاي تبليغي، آموزشي و ديني مرتبط با خارج از كشور و وجود دشمن مشتركي مانند امريكا و اسراييل است. همچنين قدرتمند تر شدن جمهوري اسلامي ايران، سعه صدر مس‍‍‍ؤولين و فعاليتهاي تقريبي و شبهه زدايي، ‌خود زمينه اين تحولات را ايجاد كرده است.

دانــلود