چکیده:
هدف پژوهش حاضر، کاربردشناسی ِگفتمان تعهد و مسأله­ی خودمداری در هنر نقاشیِ دو دهه­ی ۴۰ و ۵۰، به ویژه نهادهای مولد این نوع گفتمان تعهد است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بوده و به این پرسش اصلی پاسخ داده شد که نقش گفتمان تعهد از منظر ارنستو لاکلو، شانتال موف و نورمن فرکلاف، منجر به بروز چه ویژگی‌هایی در زبان بصریِ هنر نقاشی ایران در دو دهه­ی ۴۰ و ۵۰ شمسی شده است؟ نتایج نشان داد که چه شاخصه‌هایی باعث شکل‌گیری این نوع گفتمان تعهد در هنر نقاشی دو دهه­ی 40 و 50 ایران شده است. بر اساس گفتمان تعهدِ به وجود آمده در این دو دهه، شاخصه‌های بصری اصلی نقاشی متعهد و خودمدار به این شرح است: نقاشی، معمولاً فیگوراتیو (شکل گرا) و روایت‌گرا (محتوا محور) بوده است؛ فرم و محتوا به صورت جدا دیده می­شده؛ نوجوییِ فرمالیستی در فرم­های به­کاررفته در نقاشی مورد پذیرش نبوده؛ فهم آن برای اکثریت عامه­ی مردم ساده بوده؛ توده­ها برای قطع دست رژیم فاسد و امپریالیسم، خصوصاً آمریکا، از ثروت‌های عمومی کشور تهییج می­شدند که این کار ­همراه با انتقال مفاهیمی هم­چون ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی، اسلام‌خواهی، بازگشت به خویشتن، خودمداری، بومی‌گرایی و... بوده است؛ همگی این مفاهیم، متعارض با رژیم پهلوی بوده و دال مرکزیِ مورد نظر برای گروه­های مذهبی، اسلام­خواهی و خلق‌گرایی برای گروه­های چپ­گرا بوده است.‏

دانــلود