چکیده:
نظریه عقلانیت و معنویت در پی کم‌کردن رنج انسان است. ملکیان در این نظریه توجه خاصی به ویژگی‌‌های انسان معنوی دارد و درنتیجه التفات نظریه به مقوله مدرن‌شدن، ویژگی‌‌های خاصی را برای انسان معنوی بیان نموده است. وی در جریان معنویت‌گرایی خود، کاملاً به مسئله دردزدایی و رنج‌زدایی وفادار است. تحقیق پیش رو برآن است که با بازخوانی انتقادی، به بررسی تناقضات درونی و ساختاری مبنای رنج‌گریزی و عاطفه‌گرایی انسان معنوی به‌عنوان یکی از مبانی انسان‌شناختی نظریه «عقلانیت و معنویت» بپردازد. در این مقاله، با روش کیفی تحلیل محتوا به توصیف موضوع مورد بحث و ابعاد و لوازم آن در نگاه ملکیان پرداخته شده و سپس با نگاهی انتقادی به چالش درونی مبنای رنج‌گریزی توجه می‌گردد. مهمترین نقدها و چالش‌های درونی عاطفه‌گرایی و رنج‌گریزی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت، عبارتند از: 1. ابهام در ماهیت رنج؛ 2. ابهام و ناتوانی نظریه عقلانیت و معنویت در رنج‌زدایی؛ 3. نداشتن برنامه عملی و ضمانت نجات از رنج؛ 4. عدم کاربرد نظریه معنویت‌گرایی روشن‌فکری برای جامعه؛ 5. اضافه‌کردن رنج معنویِ خودفریب؛ 6. تناقض فردگرایی و معنویت عاطفه‌گرا؛ 7. فروکاهش اخلاق و معنویت به روان‌شناسی؛ 8. کوتاه و محدوددیدن هدف زندگی و معنویت؛ 9. تناقض در مبانی اخلاق و 10. ناسازگاری مبنای معرفت‌شناختی با هدف انسان‌شناختی.

دانــلود