مبانی فقهی مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر
مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1402 شماره 1
چکیده:
در مواردی مشاهده میشود که شخصی مرتکب فعلی میشود اما مسئولیت آن متوجه دیگری است؛ مانند مسئولیت دولت در قبال برخی از خسارات وارده توسط کارکنان، درحالیکه این با اصل کلی شخصی بودن مجازات و توجه مسئولیت به مرتکب آن، که مستفاد از آیات متعددی از قرآن است، منافات دارد.
اکنون سؤال پیش رو، این است که آیا این موارد در فقه اسلامی قابل رصد بوده و مبانی فقهی آن چیست؟ تاکنون برای پاسخ به این سؤال تلاشهایی انجام شده که به نظر قانعکننده نیست. این مقاله که به شیوه تحلیلی تدوین شده، درصدد ارائه پاسخی جامع به پرسش فوق است. پس از نقد استناد مسئولیت غیر بهقاعدۀ «من له الغنم فعلیه الغرم» یا قاعدۀ «اقوی بودن سبب از مباشر»، این نتیجه حاصل شده است که به تنقیح مناط از موارد مطرح شده در فقه یا استخراج مذاق شریعت از موارد متعددی که در لسان فقها مسئولیت فعل یک شخص به دیگری دادهشده، میتوان مبنای آن را تسلط شخص ثالث و اقتدار او نسبت به مرتکب عمل برشمرد و یا از بنای عقلایی برای اثبات آن بهره جست.
در مواردی مشاهده میشود که شخصی مرتکب فعلی میشود اما مسئولیت آن متوجه دیگری است؛ مانند مسئولیت دولت در قبال برخی از خسارات وارده توسط کارکنان، درحالیکه این با اصل کلی شخصی بودن مجازات و توجه مسئولیت به مرتکب آن، که مستفاد از آیات متعددی از قرآن است، منافات دارد.
اکنون سؤال پیش رو، این است که آیا این موارد در فقه اسلامی قابل رصد بوده و مبانی فقهی آن چیست؟ تاکنون برای پاسخ به این سؤال تلاشهایی انجام شده که به نظر قانعکننده نیست. این مقاله که به شیوه تحلیلی تدوین شده، درصدد ارائه پاسخی جامع به پرسش فوق است. پس از نقد استناد مسئولیت غیر بهقاعدۀ «من له الغنم فعلیه الغرم» یا قاعدۀ «اقوی بودن سبب از مباشر»، این نتیجه حاصل شده است که به تنقیح مناط از موارد مطرح شده در فقه یا استخراج مذاق شریعت از موارد متعددی که در لسان فقها مسئولیت فعل یک شخص به دیگری دادهشده، میتوان مبنای آن را تسلط شخص ثالث و اقتدار او نسبت به مرتکب عمل برشمرد و یا از بنای عقلایی برای اثبات آن بهره جست.
مبانی فقهی مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر
1/1/1402 12:00:00 AM
تحلیل فقهی مبانی مسئولیت مدنی سازمانهای ناظر بر ایمنی محصولات ناشی از ظهور فنّاوریهای نوین
مقاله نشریه: فقه » سال 1398 شماره 97
مسئولیت مدنی دولت از دیدگاه فقهی
نویسنده:
محمد صالحی مازندرانی
،
مقاله نشریه: حقوق اسلامی » سال 1390 پاييز 1390 شماره30
مسئولیت مدنی ناشی از صنایع آلوده کننده محیط زیست
پایاننامه: دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود - دانشکده علوم انسانی - 1393 - [کارشناسی ارشد]
مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از تولیدوعرضه موادغذایی تراریخته ژنتیکی
استاد راهنما:
محمد صالحی مازندرانی
، دانشجو:
روح الله رضایی
،
پایاننامه: دولتی - وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده حقوق و علوم سیاسی - 1394 - [کارشناسی ارشد]
مسئوليت مدني ناشي از حوادث وسائط نقليه از منظر فقه و حقوق
نویسنده:
سيد حسن وحدتي شبيري
،
طرح پژوهشی: تاليف - پژوهش » از تاریخ: 1392/12/05 تا تاریخ: 1391/03/31
مطالعه ی تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از ساخت و سازهای غیر مجاز در حقوق ایران و انگلستان
پایاننامه: دولتی - وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری - دانشگاه قم - 1395 - [کارشناسی ارشد]
بررسی فقهی حقوقی مسئولیت مدنی ناشی از تصمیمات قضایی با نگاهی به برخی نظام های حقوقی
نویسنده:
محمد صالحی مازندرانی
،
کتاب: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - 1391
مسئولیت مدنی در فقه امامیه مبانی و ساختار
نویسنده:
محمود حکمت نیا
،
کتاب: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - 1388
مسئولیت مدنی سقط درمانی
نویسندگان:
حسنعلی علی اکبریان
،
رضا پورصدقی
،
مقاله نشریه: فقه » سال 1397 شماره 93
مسئولیت مدنی مدیر بیمارستان
استاد راهنما:
محمد صالحی مازندرانی
، دانشجو:
ابراهیم مومنی
،
پایاننامه: دولتی - وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری - دانشگاه قم - 1395 - [کارشناسی ارشد]