چکیده:
دوره­ی­ ساسانی را می­توان نقطه­ی­ عطفی در تاریخ ایران دانست که برای نخستین­بار یک نظام مقتدر سیاسی بر پایه­ی­ وحدت دین و حکومت شکل گرفته و به نوعی، دو عنصر ملیّت و مذهب، سامان سیاسی و نظام دانایی خاصی را تعیّن می­بخشد. هدف پژوهش پیش­رو، شناخت و فهم ویژگی­های سرشت­نمای اندیشه­ی­ سیاسی زردشتی- ساسانی است. تأکید این پژوهش­ بر متون و رساله‌های دارای بن­مایه­ی­ سیاسی و شهریاری است که در دوره­­ی ساسانی تألیف شده یا در قرون اولیه­ی­ اسلامی، تحت تأثیر سنّت زردشتی- ساسانی تدوین شده‌ است. شاخصه­های پایه­­ی اندیشه­ی­ سیاسی در متون این دوره، با به­کارگیری روش توصیفی – تحلیلی و رویکرد متن­محور، ذیل سه محورِ پیوند دیانت و سیاست، سلسله­مراتب اجتماعی و نظام کیهانی و فرّه کیانی و تخمه­­ی شاهی، مورد بررسی قرار گرفته است. متون اصلی مورد مطالعه عبارت­اند از: کارنامه­­ی اردشیر بابکان، عهد اردشیر، نامه­ی­ تنسر و کارنامه­ی­ انوشیروان. نتایج نشان داد که اندیشه­­ی سیاسی زردشتی-ساسانی، برآمده از سامان معرفتی­ای است که انسان و جامعه­­ی انسانی را در پیوند ناگسستنی با کیهان و نظم کیهانی می­داند و از همین روی، نظم سیاسی را موظّف به تحقّق بخشیدن به دیانت و احکام آن، به عنوان تجلّی والای نظم و قوانین کیهانی می­کند. در جامعه­ی­ انسانی، به پیروی از نظام کیهانی، وجود سلسله­مراتب و خویش­کاری ناگزیر است. سمبل این جامعه پادشاه است؛ او چه از جنبه­ی­ نژادگی و نَسَبی و چه از جنبه­ی­ کرداری و منشی، باید نماینده­­ و پاسدار باورها و ارزش­های دیانت مزدَیَسنا باشد.‏

دانــلود