چکیده:
آیة‏الله مصباح یزدی حقیقت جمله‏های اخلاقی را حقیقت اخباری محض می‏داند که از روابط علّی و معلولی میان فعل و نتیجه حکایت دارند. از نظر ایشان، مطلوبیت و انگیزش موجود در اخلاق، در مفاد حقیقی جملات اخلاقی راهی ندارد و فقط به دلالت التزامی، ضمیمۀ اخلاق گردیده است. ریشۀ این انگیزشِ ضمیمه‏ای نیز میل و علاقۀ هر فرد به ذات و کمال خود است. این منسلخ شدن اخلاق از بُعد انگیزشی و توصیه‏ای و سوق دادن آن به رابطۀ فعل و نتیجه، یکی از محورهای انتقاد به این نظریه بوده است. برخی از طرفداران نظریۀ استاد مصباح در مقام دفاع از آن، کوشیده‌اند بُعد انگیزشی را در ماهیت اخلاق داخل کنند و اخلاق را در حالی که در رابطۀ فعل و نتیجه ریشه دارد، ناظر به رابطۀ میان فاعل و فعل هم بدانند و بر این اساس، حیثیتی انگیزشی و انشائی نیز به اخلاق بدهند؛ اما این دفاعیه اوّلاً بدان دلیل که محدودۀ خود را باید و نباید اخلاقی قرار می‏دهد و پیشنهادی برای خوب و بد اخلاقی ارائه نمی‏دهد، دفاعیه‏ای کامل نیست و ثانیاً بدان دلیل که برای اخلاق بُعد انگیزشی و ارزشیِ مستقل از میل و خواستۀ نفس را می‏پذیرد، نمی‏تواند به‌منزلۀ‌ دفاعیه تلقی شود و با نظریۀ استاد مصباح، تمایزی اساسی پیدا می‏کند.

دانــلود