اخلاق نسبی است یا مطلق

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1376 شماره 14-13
چکیده:
در این نوشتار، کلمه «اخلاق‏» به معنای سطحی یا محاوره‏ای آن، که اشاره به نوعی آداب و رسوم دارد، به کار نمی‏رود، بلکه در معنای اصلی و اساسی آن استعمال می‏شود. اخلاق را می‏توان به مثابه الگوی رفتاری که مبتنی بر ارزشهای مطلق ناظر به خیر و خوبی است، توصیف کرد. اما این توصیف از اخلاق، ما را بلافاصله با مساله‏ای که الآن مورد بحث ماست، مواجه می‏سازد. یعنی این که آیا، واقعا، اخلاق مطلقی وجود دارد؟ و اگر هست آیا این بدان معناست که اخلاق صرفا محصول عوامل اجتماعی و روان‏شناختی یا عوامل دیگر نیست، بلکه امری است مستقل از هر چیز دیگری; یعنی یک واقعیت نهایی، مظهر ارزش مطلقی یعنی مظهر ارزش ذاتی‏ای که باید فی‏نفسه پذیرفته شود; زیرا اخلاق نمی‏تواند از اصول اساسی‏تر دیگری ناشی شود؟ آیا واقعا می‏توان وجود چنین اخلاقی را مسلم انگاشت؟ برای پاسخ‏گویی به چنین پرسشی، سؤال دیگری رخ می‏نماید که باید ابتدا به آن بپردازیم: به چه طریقی ممکن است درباره امر مطلقی بحث کرد؟ ما در اینجا به قلمرو اعتقادات و داوریهایی پا می‏نهیم که برهانهای مادی [ناظر به محتوا، در آن] کارگر نیستند و بنابراین مجبوریم به تجارب باطنی اعتماد کنیم. با وجود این، بسیاری شاید امروزه اکثریت معتقدند که اخلاق ثابت (مطلق) نیست و همواره تحت نفوذ ارزشها و اعتقادات متفاوت، تغییر می‏کند. مطمئنا، به نظر می‏رسد که بافت اجتماعی به دلیل فقدان معیارهای مطلق تحلیل می‏رود. اما صرف این که این معیارها مطلوب به نظر آیند، دلیل کافی برای واقعی بودن آنها نیست. تنها در صورتی می‏توان آنها را پذیرفت که ما کاملا متقاعد شده باشیم که آنها در واقع وجود دارند. اما همان طور که از وصف «اطلاق‏» به معنی بدون منشا، نهایی و ورای برهان پیداست، به نظر می‏رسد که این وصف مانع از هر گونه بحث‏بیشتری باشد.

نقد و بررسی ادله نسبی گرایی اخلاق

مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1390 شمار 9 - بهار 90

امامت اصل است یا فرع؟

مقاله نشریه: پاسدار اسلام » سال 1370 شماره 116

آزادی مطلق نداریم

مقاله نشریه: پیام زن » سال 1396 اسفند (310)

نسبی گرایی زبانی

نویسنده: احمد واعظی* ،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1391   (پياپي 68)، زمستان 1391  شماره4

اخلاق دینی: خودسرانه یا ضابطه‌مند

نویسنده: جواد دانش ،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1391 شماره 68

سین یا شین؟ مسئله این است!

مقاله نشریه: پیام زن » سال 1396 اسفند (310)

داشتن یا نداشتن مسئله این است

مقاله نشریه: پیام زن » سال 1385 شماره 178

اشتغال یا استقلال، مسئله این است!

نویسنده: سعید نریمانی ،
مقاله نشریه: پیام زن » سال 1392 شماره 261
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397