چکیده:
عصر خلافت عباسی ازمهمترین ادوار تاریخ اسلام است که تحولات بزرگ فکری، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی صورت گرفته در گستره آن، از زوایای مختلف قابل تأمل وبررسی است.از جمله این تحولات، شکل گیری فرقه های مذهبی وفکری است که فرقه کلامی اشاعره از جمله آنان است. زمان شکل گیری این فرقه مربوط به دوران ضعف خلافت عباسی می باشد که به تصریح مورخان شروع آن پس از دوران خلافت متوکل عباسی(م247ه.ق.) است. ابوالحسن اشعری بانی و مبدع مکتب کلامی اشاعره، در حوزه تفکر معتزلی رشد کرد. اما پس از چندین سال زندگی در بصره و حضور در درس  ابوعلی جبائی از شیوخ معتزله ، در آغازین سال قرن چهارم هجری، از مکتب اعتزال روی گردان شد. و در نقد تفکر اعتزال، اصولی را به آن اضافه کرد ومکتب اشعری را بنیان نهاد که برای سالیان متمادی تفکر غالب در میان اهل سنت گردید؛ و موضوع مناسبات اشاعره با خلفای عباسی از جمله موضوعات روز جهان اسلام در قرن چهارم و پنجم هجری شد زیرا دستگاه خلافت عباسی پس از پشت سر گذاشتن دوران اقتدار، در دوره ضعف خلفاء نیز چون گذشته به منظور پی ریزی مبانی مشروع خلافت خود در اذهان عامه،در صدد جلب رضایت وارتباط با فرقه های کلامی مؤثر حاضر در جامعه بود.لذا حکم قادر بالله خلیفه عباسی در سال 433ق، با امضای فقهای که حاوی اعتقادات اشعری می‌باشد از جمله گامهائی است که دستگاه خلافت در این راستا برداشته است. بررسی مناسبات اشاعره باخلفای عباسی می‌تواند ابعادی از تحولات و اختلافات و گرایش‌های فرقه‌ای آن دوران را روشن نماید.   

دانــلود