چکیده:
 



فصلنامه جستارهای علمی طلبگی 
نشریه داخلی دانش‌پژوهان و اعضای حلقه‌های علمی و تبلیغی 
‌اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی 
 سال یازدهم و دوازدهم، شماره 35و36، زمستان 1394 و بهار 1395 
* 
مدیرمسئول: سید محمد تقی شوشتری(مدیرکل آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی) 
مسئول اجرایی: هادی مصباح‌الهدی (رئیس اداره پژوهش اداره‌کل آموزش) 
* 
هیئت تحریریه (به ترتیب الفبا): 
سید محمد تقی شوشتری (مدیرکل آموزش و عضو هیئت‌علمی گروه آموزشی قرآن و حدیث) 
علی رحمانی (مدیر مرکز تخصصی آخوند خراسانی و عضو هیئت‌علمی گروه آموزشی قرآن و حدیث) 
سید مهدی علمی‌حسینی (مدیر و عضو هیئت‌علمی گروه آموزشی قرآن و حدیث) 
مهدی قاسمی (دبیر علمی) 
هادی مصباح‌الهدی (مسئول اجرایی فصلنامه جستار) 
* 
مشاوران و ارزیابان این شماره (به ترتیب الفبا): 
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد خامه‌گر / حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی رحمانی / دکتر عبدالرحیم سلیمانی / دکتر مهراب صادق‌نیا / جناب آقای سید مهدی علمی‌حسینی / حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدهادی عبدخدایی / دکتر مهدی قاسمی / دکتر رضا گندمی / دکتر منصور معتمدی 
* 
همکاران این شماره:
سید مصطفی اختراعی‌طوسی (کارشناس هماهنگی حلقه‌های علمی و تبلیغی) 
مهدی قاسمی (ویراستار)
احمد عدالتیان (طراحی جلد و چاپ) 
مطالب نشریه الزاماً دیدگاه جستار نیست. جستار در تلخیص و ویرایش مطالب آزاد است. 
رایانامه: jostar@ymail.com
 
فهرست مقالات:
صفحه                         عنوان مقاله - نویسنده
4          سرمقاله
8      آداب و شرایط استجابت دعا در کتب مقدس ادیان ابراهیمی - بی‌بی زینب هاشمی
31     بررسی تطبیقی معجزه‌های عیسی (ع) در قرآن و اناجیل - سمیه حسین پور
54     «معاد باوری» از دیدگاه قرآن و کتاب مقدس - محمدکاظم توکلی
64    مقایسه قصّه حضرت اسماعیل (ع) در قرآن کتاب مقدس - وحیده پهلوان زاده
81    بررسی تطبیقی صفات الهی در قرآن و کتاب مقدس عبری - فاطمه الروازق
95     بررسی تطبیقی جایگاه وصایت و امامت در قرآن و کتاب مقدس عبری - سیده جنـــان موسوی
111   نگرش‌های کلی حاکم بر زندگی بنی اسرائیل از زبان قرآن - محمد عاشوری
126   بررسی مفهوم نجات در قرآن و عهدجدید - سامیه حسینی
142   نقش مشترکات کتب مقدس ابراهیمی در گفتگوی ادیان - فاطمه کبری طالبی
157   بررسی نکات تربیتی داستان یوسف(ع) درتورات و قرآن - حجت زال زاده
174   بررسی تطبیقی خلقت آدم و حوا در قرآن و کتاب مقدس عبری - سامره رضایی
184   بررسی تطبیقی الواح تورات در قرآن و کتاب مقدس عبری - لایقه سیدی هاشمی
196   بررسی تطبیقی حضرت یحیی و زکریا علیهماالسلام در قرآن و عهد جدید - سمیرا صبوریان راد
211   جایگاه هارون در قرآن و تورات - سکینه جمشیدی
227   جن از دیدگاه قرآن و عهدین - زهرا اشرف برجی
243   بررسی مسئله خشونت انبیاء در کتاب مقدس - نرجس خاتون خمیسی
سرمقاله:
 
یکم. ادیان شناخته‌شدۀ جهان را با متون مقدس ایشان می‌شناسند. هیچ آیینی بی کتاب مقدس، هویت نیافته و دوام نداشته است. مشخصه‌های اصلی و مؤلفه‌های هویت‌بخش هر دینی را باید در متن مقدس آن جستجو کرد؛ هم‌چنان‌که میزان راست‌اندیشی پیروان هر دینی را نیز باید در پرتو کتاب‌های آن دید و سنجید. قرآن‌کریم که خود را جامع پیام‌های معارفی کتب دینی گذشته می‌داند، پیروان سایر ادیان ابراهیمی‌را «اهل‌کتاب» می‌خواند تا هم آنان را حرمت نهد و هم به جوهرۀ کتاب دین‌شان که همان پیام اسلام است فرابخواند.
قرآن‌کریم، آخرین نسخۀ هدایت و واپسین سخنان خداوند با بندگان است. پیروان سایر ادیان آسمانی می‌توانند بگویند پروردگار به‌وسیلۀ پیامبرانش با آنها سخن گفته است؛ اما هرگز نمی‌توانند مدعی شوند که برای آخرین بار خدا با ایشان سخن گفته و خدا آخرین پیامش را با آنان در میان گذاشته است. قرآن‌کریم بارها از خویشاوندی خود با دیگر کتب آسمانی سخن رانده و خود را تصدیق‌و تأییدکننده و بلکه مهیمن و مسیطر بر آنها دانسته است.
پیروان ادیان ابراهیمی‌ـ به درستی یا خطاـ متن مقدس موجود خود را همان مُنزَل می‌پندارند؛ با این‌همه با نگاه به فلسفه و تاریخ ارتباط خدا با انسان در سه دین موسوی، عیسوی و اسلام باید اذعان کرد که قرآن نسخۀ جامعی از پیام خدا به پهنای تاریخ است و ازاین‌رو آخرین پیام الهی شایستۀ آن است که سخن آخر و فصل‌الخطاب باشد. این نکته دست‌کم در نظر مسلمانان باید هم نقطۀ عزیمتِ هر علم و عمل دینی باشد و هم مقصد و پناهگاه هر تردید و اختلافی. قرآن در این دید هم بهترین راهنما است و هم مطمئن‌ترین داور.
دوم. بیشترین بهره و فایدۀ مطالعۀ کتاب مقدس (عهدقدیم و عهد جدید) و تطبیق آموزه‌های مشترک آن با قرآن، در  گفتگوهای بینادینی میان پیروان سلیم آن ادیان رخ می‌دهد. از شیوه­های رایج گفتگو در مباحث علمی، احتجاج جدلی است. در جدل، اصولی به کار می‌رود که طرف مقابل کاملاً آنها را قبول دارد. برای نمونه، رسول خدا(ص) در احتجاج خود با نصارای نجران، که به دنیاآمدن بدون پدر حضرت عیسی(ع) را دلیل فرزند خدا بودن او می­دانستند، از اصل مورد پذیرش آنها، یعنی مخلوق‌بودن حضرت آدم(ع) بدون نقش داشتن پدر و مادر، استفاده کردند و استدلال آنان را باطل نمودند. البته لازم نیست اصول مورد استناد در جدل حتماً و همیشه مورد قبول طرف حق باشد، اما پیامبران الهی و پیشوایان معصوم شیعه به مقتضای ادب خویش و با هدف بیان حقّ و هدایتگری، همواره در احتجاج­های خویش، از جدال احسن بهره می­گرفتند و از استناد به مطالبی که سبب ستیزه‌جویی و لجاجت و درگیری شود، پرهیز می­کردند.
 از این جمله، می­توان به احتجاج امام گفتگو یعنی امام‌رضا(علیه‌السلام) با دانشمندان دیگر ادیان و مذاهب اشاره کرد. آن حضرت در مناظره­های خود با اهل‌کتاب، با بهره­گیری از شیوه «جدال أحسن» برای اثبات دیدگاه خویش و ابطال نظر آنان به کتاب مقدس ایشان استناد می‌کردند که آموزه­هایش مورد قبول آنان بود. البته روشن است که استناد امام به تورات، انجیل و زبور لزوماً به معنای پذیرش وحیانی‌بودن همه آموزه­های موجود در نسخه­های کنونی آنها و عدم راهیابی تحریف در آنها نیست و تنها در صورتی می­توان درستی مضامین و انطباق آن با وحی نازل‌شده بر پیامبران پیشین را پذیرفت که با آموزه­های توحیدی قرآن و سنت، عقل سلیم و حقایق مسلّم تاریخی در تضاد نباشند.
برای نمونه، اشارۀ «امام گفتگو» با توجه به نصوص کتاب مقدس موجود به گزارش‌های مربوط به زنده‌شدن مردگان و شفایافتن انواع بیماری‌ها به دست پیامبرانی چون یَسَع(اَلْیَشَع)، حِزَقیال، ایلیا و نیز دعا/نمازخواندن و روزه‌گرفتن حضرت عیسی از این موارد است که امام رضا(علیه‌السلام) برای اثبات نادرستی اعتقاد به الوهیت حضرت عیسی به آنها استناد جستند.
سوم. در راستای اهداف قطب تعمیق ایمان دینی در دفتر تبلیغات اسلامی، و به‌ویژه مسایل و محورهای «میز قرآن» به تازگی ‌مجموعه‌ای از مقالات با محوریت «قرآن و عهدین» به همت ادارۀ کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی ‌خراسان رضوی سامان یافته است. فرضیۀ مقالات پیش­رو، بر این است که «قرآن‌کریم» بیان جامع، کامل‌ و روشن‌تری نسبت به «عهدین» در مقولات طرح‌ شده دارد. بدیهی است یکی از الگوهای روش‌مند در ترویج معارف قرآنی و تبیین «جامعیت قرآن» میان نخبگان جامعه، گفتمان‌سازی و انجام پژوهش­های تطبیقی در نصوص کتاب مقدس و قرآن است.
نویسندگان این مقالات، دانش‌آموختگان سطح سه و چهار حوزۀ علمیۀ مشهد مقدس و دانش‌پژوهان گروه‌های آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی(قرآن و حدیث، فلسفه و کلام) و اعضای حلقه‌های علمی مراکز آموزشی آخوندخراسانی، شیخ بهایی و طوبی هستند که پیش­تر در مراکز علمی با مباحث تخصصی قرآن و عهدین، کلام اسلامی و نقد فرق انحرافی مسیحیت و یهودیت آشنایی داشته‌اند.
امید است بیش‌ازپیش شاهد رونق پژوهش‌های قرآنی بایسته و ناظر به اهداف قطب‌های علمی و فرهنگی دفتر تبلیغات اسلامی باشیم.
 
والسلام
سردبیر

دانــلود