چکیده:
همه مذاهب و فرق در طول حیات سیاسی و فرهنگی خود دارای یک سری انشعابات بوده‌اند و مذهب شیعه هم از این مقوله مستثنی نبوده است و به جهت فراهم بودن شرائط انحرافی حتی در زمان حیات ائمه، شاهد فرقه‌‌‌‌های جدید از زمان امام سجاد علیه السلام به بعد در جامعه شیعه هستیم که ‌مهم‌ترین آنها فرقه اسماعیلیه و زیدیه و واقفیه بودند. از سویی بعد از شهادت امام رضا7شرائطی در جامعه بوجود آمد که زمینه بروز انحرافات فرقه ای را در جامعه مساعدتر می‌نمود. البته حضور ائمه علیهم السلام در متن جامعه مانع از گسترش و پیشرفت این  فرقه‌‌‌‌ها  می‌شد؛ زیرا از ویژگی‌های دورة حضور ائمه راهنمایی مردم به سوی حق و دوری از انحرافات بوده اما در دورة غیبت امام زمینة پدیدآمدن و گسترش جریان‌های انحرافی توسعه یافت. این نوشتار در پاسخ به این پرسش است که چه عواملی بر فرایند شکل‌گیری انشعابات انحرافی شیعه بعد از امام رضا(ع) تا غیبت صغرا تاثیرگذار بوده است؟

دانــلود