چکیده:
استیو بروس فرآیند سکولاریزاسیون را در ضمن یک مدل تبیین می‌کند؛ صنعتی‌شدن، زنجیره‌ای از تحولات اجتماعی را به‌همراه خود ‌آورد که در کنار هم، جذابیت و باور‌پذیری دین را نسبت به وضعیت آن در جوامع ما قبل مدرن، کاهش داد. اگر در گزارش بروس از این تحولات تازگی و ابتکاری وجود داشته باشد، تأکیدی است که درمورد تکثر و تنوع دارد. تعامل میان فرهنگ دینی چند پاره با تمایز و تفکیک ساختاری و اجتماعی، سبب بوجود آمدنِ تنوع و تکثر فرهنگی در جامعه شد. این تکثر فرهنگی، هویت دینی (و به همراه آن همة ایده‌های دینی مگر ملایم‌ترین آنها) را از عرصه‌ عمومی بیرون راند و به حوزة خصوصی محدود نمود. افزون بر این، بروس، ضمن تأکید بر تأثیرِ تنوع فرهنگی- اجتماعی در شیوه‌ دینداری مردم‌ از وجود روندهای معکوس‌(دفاع فرهنگی و گذار فرهنگی) نیز غفلت نکرده است. از نظر بروس تأثیر سکولار‌کننده‌ تکثر به میزان بسیار زیادی به وجود یک فرهنگ برابری‌خواه و حاکمیت یک حکومت دموکراتیک بستگی دارد. در غیاب این زمینه‌ها، تنوع و تکثر می‌تواند به کشمکش‌های نژادی و قومی دامن بزند و الزام به یک هویت دینی گروهی را عمیق‌تر گرداند. نویسنده با استناد به شواهد تاریخی در اثبات مدعیات خود، همچنین برخی انتقادات به مدل سکولاریزاسیون را نسبت‌های نادرستی می‌داند که از کژ‌فهمی مدل سرچشمه گرفته‌اند. در عین حال رویکرد نویسنده‌ کتاب به سکولاریزاسیون، رویکرد تقاضا برای دین است که در مقابل رویکرد عرضه‌ کالای دینی قرار می‌گیرد. این دو رویکرد به دو نتیجة‌ کاملاً متناقض دربارة سکولاریزاسیون فردی می‌رسند و قضاوت کردن میان آن دو، به زمینة اجتماعی تنوّع و تکثر بستگی دارد.

دانــلود