چکیده:
قانون مدنی میراثی از حقوق کهن است و به دلیل ریشه قدیمی خود، بر مفهوم «خانواده‏گسترده‏» تکیه دارد; خانواده‏ای که نسلهای پیاپی در آن پیوند و ارتباط دارند و ستون نسلها و حاشیه و اطراف آن از هم ارث می‏برند. این گروه اجتماعی از دیرباز نقشی مهم در اقتصاد و سیاست و همبستگی قومی و ملی داشته است. در درون گروه نیز، همه به خاندان و تبار خویش افتخار می‏کنند; خود را موظف به حفظ قدرت و شوکت آن می‏دانند; به اطاعت از بزرگ خاندان مباهات می‏کنند و در یک گورستان می‏آرامند تا نشان پیوند ابدی آنان باشد. در این گروه، ارث بردن اعضا از یکدیگر طبیعی است: هم با علاقه و میل متوفی تناسب دارد و هم ضامن بقای ثروت خانواده در درون آن می‏شود.
ولی امروز خانواده به سوی ترکیبی از زن و شوهر و فرزندان پیش می‏رود و علاقه‏های پیشین قومی رو به سستی نهاده است: به عنوان مثال، توارث میان نواده‏های عمو و خاله نه مبتنی بر محبت و علاقه و خواست مفروض متوفی است و نه به تحکیم مبانی خانواده کمک می‏کند. این خویشان، بویژه در شهرهای بزرگ و کشورهایی که مهاجرت در آن شایع است، گاه یکدیگر را نمی‏شناسند و هیچ علاقه و ارتباطی با هم ندارند. در نتیجه، حکمتی که موجب توارث شده است تغییر یافته یا رو به دگرگونی است و تنها نشانه‏هایی از رسوم کهن (مانند احترام به پدر و مادر) در آن دیده می‏شود.
از سوی دیگر، همبستگی میان زن و شوهر نیز چهره دیگری یافته است: در اخلاق کنونی، زن بیگانه‏ای نیست که به حکم ضرورت به خانواده شوهر پیوند خورده باشد تا مرگ شوهر بتواند او را از ستون اصلی جدا سازد و به خاندان پدری بازگرداند. این بیگانه، بویژه اگر فرزندی را هم در دامان خود پرورده باشد، مرکز عاطفی خانواده نوپا و یار و همدل و معاون متوفی است; و پس از مرگ شوهر، بازمانده کانون پیشین و نگاهبان خانواده صدمه‏دیده و نام متوفی و حامی فرزندان آن است. پس سزاوار نمی‏نماید که گاه از میراث خود محروم بماند یا اندکی سهم برد و ثبات خانواده‏ای که او یکی از پایه‏گذاران اصلی آن بوده است‏به عموزاده‏ای داده شود که سالیان دراز از فرهنگ و تبار خویش گریخته و تنها نامی از متوفی در خاطره‏اش مانده است.

دانــلود