چکیده:
تناسخ اصطلاحی در فلسفه، کلام و عرفان به معنای انتقال نفس از بدنی به بدن دیگر است که به دو نوع ملکی و ملکوتی تقسیم می شود. تناسخ ملکوتی عبارتند از: انتقال نفس از بدن دنیوی به بدن اخروی که متناسب با ملکوت است که نفس در دنیا کسب کرده است. رساله حاضر درصدد بررسی و تبیین مبانی عقلانی این نوع تناسخ از دیدگاه حکمت متعالیه است. چنانچه از تعریف برمی آید در بحث تناسخ ملکووتی دو مسئله اساسی مطرح است، اول، کیفیت انتقال نفس از بدن دنیوی به بدن اخروی یا همان کیفیت تحقیق تناسخ ملکوتی. مسئله دوم، کیفیت شکل گیری بدن مثالی است که نفس به آن منتقل می شود دربارهی مسئله اول باید گفت مقصود از انتقال، در حد حقیقت، تحول جوهری نفس در مرتبه ی مثالی خود است نه جدایی از بدن دنیوی و پیوستن به بدن اخروی. اصولی عقلانی در تبیین این مسئله اصالت وجود، تشکیک وجود، حرکت جوهری و قیام صدوری صور ادراکی به نفس است که در نتیجه آن می توان گفت؛ آن بدن مثتلی در برزخ یا در آخرت که نفس به آن تعلق می گیرد ساخته خود نفس و از منشات نفس و قایم به اوست همانند فعل به فاعلش و نیز چون تصرف در بدن، تمام حقیقت و ماهیت نفس است، نفسی که با بدن مادی ارتباطی تصرفی و تدبری داشته با بدن مثالی، ارتباط ایجادی خواهد داشت. اما اینکه این بدن مثالی چگونه مطابق اعنال، نیات و مکتسبات وجودی فرد شکل می گیرد مسئله ای است که با اصولی چون تجرد نفس در مرتبه خیال،توانایی آن بر ساخت صور و ابدان، اتحاد عاقل و معقول، تمامی مکتسبات انسان در زندگی دنیا اعم از علوم،نیات،عقاید، اعمال و ملکات با نفس او اتحاد یافته و موجب قبض،بسط یا اشتداد وجودی نفس می گردد و نحوه وجود آن را تعیین می کند. در دیدگاه صدرا همانگونه که وجود ذومراتب است، نفس نیز سه مرتبه مادی، مثالی و عقلی دارد که با توجه به ترفع و تنزل خود با اختیار و عملکردش، در آن صقع وجودی حضور می یابد و احکام خاص آن رتبه را می پذیرد. تمامی قوایی که در مرتبه مادی نفس است در مرتبه مثالی و عقلی خود، دارای تمامی قوای جسمانی است که با صورت گری قوه ی خیال مطابق اعمال، ملکات و نیات خود در دار دنیا ساخته می شود و تغیر می یابد. این تغییر یا همان انتقال پیوسته و متص نفس از نوعی به نوع دیگر همان تناسخ است که بارها در زندگی انسان اتفاق می افتد. کلید واژگان: تناسخ،تناسخ ملکی، تناسخ ملکوتی، نفس،حکمت متعالیه، ملاصدرا

دانــلود