چکیده:
توصیف و مقایسه ای تحلیلی، در رابطه با نوع نگاه به علیت و ضرورت علی،در دو مکتب رئالیسم انتقادی و حکمت متعالیه و بازنمایی نتیجه این دو نگاه، در اتخاذ رویکرد و روش مناسب، در علوم اجتماعی، موضوعی است که این تحقیق، به دنبال آن است. در این تحقیق،بیان می شود که، بین منبع معرفتی و نوع نگاه به اشیا و واقعیات طبیعی و اجتماعی و نوع نگاه به علیت و ضرورت علی و انتخاب رویکرد و روش تحقیق در علوم اجتماعی، یک رابطه منطقی وجودد ارد. در این میان، رئالیسم انتقادی، با نفی انحصار معرفت شناختی علم تجربی و با تکیه بر فلسفه علم و تحلیل عقلی پراتیک های علم تجربی، با استفاده از استدلالهای استعلایی، نگرشی غیر اتمیستی به اشیاء و واقعیات را لایه لایه دانسته و علیت و ضرورت را مربوط به لایه های زیرین یک شیء و توانایی اثر گذاری آن می دانند و بدین ترتیب، علیت را به معنای کیفیت ارتباط بین دو شیء نمی داند و وجود علت غایی را نیز قابل اثبات نمی داند و مبتنی بر این نوع نگاه، به رد علیت انضمامی و پیش بینی مبتنی بر آن، رئالیسم انتقادی، در نتیجه محدودیت خاص منبع هستی شناسی خود و نوع نگاه به علیت در رویکرد خود به علوم اجتماعی دچار نسبی گرایی روش شناختی و سکولاریسم، در ارزش گذاری است. اما در حکمت متعالیه فلسفه ای موسوم به حکمت متعالیه که با فلسفه متعارف و فلسفه علم مورد نظر رئالیسم انتقادی، تفاوت دارد، منبع هستی شناسی و نوع نگاه به علیت و ضرورت علی است و مبتنی بر آن،اولا قائل به علیتی آگاه به فعل خود، در ماورای عالم ماده و وجود علت غایی برای جهان هستی من جمله، جهان اجتماعی می شود، و ثانیا یک نوع پیوستگی و همبستگی کلی بین هستی و موجودات و حوادث و واقعیات آن اثبات می شود. و بدین ترتیب هم زمینه ایجاد یک نوع نگاه معنوی به کل جهان، من جمله جهان اجتماعی، و دخالت دین و منابع دینی و ارزش های دینی در تبین و پیش بینی و سیاست گذاری جامعه، باز، نگه داشته می شود و هم به یک نوع کثرت گرایی روش شناختی در علوم اجتماعی و تبین در آن معتقد می شود. در خاتمه نیز پیشنهاد شده است موارد دیگری از اصول هستی شناختی مانند چگونگی نگاه به صور نوعیه و چگونگی نگاه کردن به بحث حرکت، با توجه به تاثیر آن ها در روش شناسی نیز بصورت مقایسه ای مورد تحقیق قرار گیرد.

دانــلود