چکیده:
غزالی در کتاب تهافت الفلاسفه بیست مسأله از آراء و عقاید فلاسفه را بیان و آنها را محتاج نقد و در سه مسأله¬ی، قدم عالم، علم خدا به جزئیات و معاد جسمانی، آنها را مستحقق تکفیر می¬داند. غزالی در مسأله قدم عالم ابتدا سه دلیل از فلاسفه که تقریباً لفظ به لفظ از کتاب دانش¬نامه علائی ابن سینا می¬باشد بر قدم عالم بیان کرده و سپس بر هر کدام از آنها اشکالاتی وارد می¬کند. غزالی ادعا دارد که دین حدوث زمانی عالم را مطرح می¬کند، اما فلاسفه آنرا نپذیرفته و با آن مخالفت می-کنند و به قدیم بودن عالم اعتقاد دارند لذا مستحق تکفیر می¬باشند. فلاسفه مشاء اعتقاد دارند که دین جزء حدوث ذاتی عالم چیزی را نگفته و به حدوث زمانی عالم اشاره¬ای نکرده است و منظور آنها از قدم عالم، قدیم زمانی می¬باشد. فلاسفه متعالیه اعتقاد دارند که دین حدوث زمانی را می¬گوید؛ اما این حدوث زمانی با حدوث زمانی مورد نظر غزالی تفاوت زیادی دارد. غزالی دربارۀ معاد جسمانی ادعا می¬کند که فلاسفه، معاد جسمانی را انکار می-کنند، لذا مستحق تکفیر می¬باشند. اگرچه ابن سینا در رساله اضحویه معاد جسمانی را انکار کرده است، اما در کتاب الهیات شفاء و الیهات نجات آنرا به صورت تعبدی پذیرفته اما عقل را از درک و اثبات آن عاجز دانسته است. صدرالمتألهین ادعا می¬کند که با اصول و قواعد عقلی، توانسته معاد جسمانی را اثبات کند. اما اینکه آیا بدن محشور که صدرا آنرا اثبات کرده است همان بدن دنیوی مورد نظر دین می¬باشد، یا یک بدن مثالی، قابل تامل است. کلیدواژه¬ها: حدوث و قدم، تقدم و تأخر، جعل، فاعل، ترجیح بلامرجح، امکان، عدم مجامع و مقابل، تناسخ، معاد، حکمت مشاء، غزالی، حکمت متعالیه.

دانــلود