بررسی پیامدها و آسیب‌های فتوحات در دهه‌های نخستین اسلامی

مقاله نشریه: تاریخ اسلام » سال 1401 شماره 4 زمستان 1400 مسلسل 88
چکیده:
با شروع فتوحات مسلمانان، دنیای اسلام با مشکلاتی روبه‌رو شد که خلفای نخستین برای برطرف کردن آن، روش­های خاصی پیش گرفتند. سرازیرشدن غنایم به پایتخت خلافت، تصاحب اراضی کشاورزی ساکنان سرزمین‌های تازه فتح‌شده، تأسیس پادگان‌شهر و مهاجرت مسلمانان عرب به ایران، از جمله پیامدهای فتوحات بود که با وجود منافعی که برای مسلمانان داشت، آسیب­هایی را هم برای جامعه نوپای اسلامی از یک سو، و مناطق تازه فتح‌شده ایران از سوی دیگر، همراه داشت؛ آسیب­هایی چون: کنار گذاشته شدن صحابه بزرگ، تقسیم نامساوی غنایم، ایجاد طبقه‌ اشراف، ترکیب ناهمگون جمعیت در پادگان‌شهرها، احیای تعصبات قومی و نژادی، عدم تبلیغ اسلام به صورت بنیادی، عدم نظارت بر رفتارکارگزاران در دریافت خراج و ایجاد دسته­ای از مالکان بزرگ در حجاز. پژوهش حاضر، به بررسی و نقد پیامدها و آسیب‌های فتوحات به روش وصفی ـ تحلیلی می­پردازد.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397