چکیده:
جریان‌شناسی نواندیشی مسلمانان در راستای خوانش دوبارۀ علوم اسلامی، گرایشی نو پدید در یک قرن اخیر است. این جریان با رویکرد به دستاوردهای تمدن اروپایی در گسترۀ مبانی علمی و معرفتی نخست در میان نواندیشان مسلمان عرب گسترش یافت. پدیدۀ یاد شده با استقبال از مطالعات جدید علوم انسانی، مانند ساختارگرایی، زبان‌شناسی، معناشناسی و انسان‌شناسی و دیگر دانش‌های وابسته به آن‌ها توسط گروهی از روشنفکران برجسته و معاصر عرب هم چون حسن حنفی، نصر حامد ابوزید، محمدعابدالجابری و محمد ارکون -که به نواعتزالیان شناخته می‌گردند- به منظور پاسخگویی به پرسش‌هایی که از تقابل اسلام و مدرنیته سرچشمه می‌گرفت، به تجدید نظر در سنت و میراث کهن و خاستگاه باورهای دینی و پذیرش مدل‌های معرفتی و دستاوردهای دانش‌های نوین جهان مدرن غرب و کاربست آن‌ها در سرمایه‌های علمی و عقلی تمدن اسلامی انجامید. این جستار با روش توصیفی و تحلیلی ضمن بررسی شاخصه‌ها و مؤلفه‌های بنیادین نوگرایی و شناخت زمینه‌های تاریخی‌اش تأثیر آن را در جنبش نواندیشی و نقد گفتمان دینی در جوامع اسلامی و دیدگاه‌های کلی نوع اعتزالی مذکور بررسی می‌نماید تا چشم‌اندازی نو و قضاوتی منصفانه برای شناخت و تحلیل و نقد این جنبش اثرگذار در دورۀ معاصر ارایه دهد.

دانــلود