مبانی انسانشناختی اخلاق در اندیشۀ شیخ مفید
مقاله نشریه: پژوهشهای عقلی نوین » سال 1402 شماره 16
چکیده:
انسانشناسی اخلاق یکی از موضوعات جدید و میانرشتهای است که به تبیین اخلاق بر پایۀ مبانی انسانشناختی و رابطۀ میان آن دو میپردازد. متکلمان اسلامی از گذشته تا کنون، در تبیین رابطۀ انسانشناسی و اخلاق، تلاشهایی درخور انجام دادهاند. شوربختانه امروزه این تلاشها، در معرض فراموشی قرار گرفته است و در نتیجه، هر روز بیش از پیش، شاهد گسترش اخلاق سکولار در جوامع اسلامی با رویکرد انسانشناختی تجربی هستیم. بر همین اساس، نویسندگان در پژوهش حاضر بر آن شدند تا با روش توصیفی- تحلیلی به بازخوانی آرای شیخ مفید، یکی از متکلمان برجستۀ شیعه، در تبیین رابطۀ انسان شناسی و اخلاق بپردازند. براساس پژوهش انجام شده، برخی از مهمترین آراء ایشان در اینباره عبارتند از: دو ساحتی بودن انسان، حادث و فانی بودن نفس، نفی جبر و اثبات أمر بین الأمرین، حسن و قبح عقلی افعال، قبح تکلیف ما لایطاق، تقدم استطاعت بر فعل و ملاک بودن نیّت برای ارزش گذاری فعل اخلاقی.
انسانشناسی اخلاق یکی از موضوعات جدید و میانرشتهای است که به تبیین اخلاق بر پایۀ مبانی انسانشناختی و رابطۀ میان آن دو میپردازد. متکلمان اسلامی از گذشته تا کنون، در تبیین رابطۀ انسانشناسی و اخلاق، تلاشهایی درخور انجام دادهاند. شوربختانه امروزه این تلاشها، در معرض فراموشی قرار گرفته است و در نتیجه، هر روز بیش از پیش، شاهد گسترش اخلاق سکولار در جوامع اسلامی با رویکرد انسانشناختی تجربی هستیم. بر همین اساس، نویسندگان در پژوهش حاضر بر آن شدند تا با روش توصیفی- تحلیلی به بازخوانی آرای شیخ مفید، یکی از متکلمان برجستۀ شیعه، در تبیین رابطۀ انسان شناسی و اخلاق بپردازند. براساس پژوهش انجام شده، برخی از مهمترین آراء ایشان در اینباره عبارتند از: دو ساحتی بودن انسان، حادث و فانی بودن نفس، نفی جبر و اثبات أمر بین الأمرین، حسن و قبح عقلی افعال، قبح تکلیف ما لایطاق، تقدم استطاعت بر فعل و ملاک بودن نیّت برای ارزش گذاری فعل اخلاقی.
مبانی انسانشناختی اخلاق در اندیشۀ شیخ مفید
1/1/1402 12:00:00 AM