چکیده:
تبیین هستی‌‌شناسی عرفانی و فلسفی عشق و فنا فی‌‌الله که نهایت کمال و انتهای قوس صعود سالکِ عاشق را نشان می‌‌دهد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف این پژوهش، تبیین رابطه عشق و فنای فی‌الله در آثار ملاصدرا و عین‌القضات همدانی است و در پی یافتن این پرسش است که آیا رابطه عاشقی و معشوقی در فنا باقی می‌‌ماند و یا عشق و فنا با یکدیگر تنافی دارند. این پژوهش با روش تحلیلی مقایسه‌‌ای و استفاده از داده‌‌های کتابخانه‌‌ای، به مقایسه تطبیقی و تحلیل اندیشه‌‌های ملاصدرا و عین‌القضات به‌عنوان دو نماینده حوزه فلسفه و عرفان، می‌‌پردازد. فنای عاشق به‌معنای حقّانی‌شدن و از دست‌دادن انانیّت است. فنا مضمحل‌کننده عشق است و در مقام فنا،که نهایت عشق و جایگاه بالاتری از آن است، ثنویت عاشق و معشوق وجود ندارد. اگرچه بررسی و تحلیل اندیشه‌‌ها و مضامین مشترک، همسویی دیدگاه‌‌های این دو حکیم را درباره تبیین رابطه عشق و فنا نشان می‌‌دهد، اما با مقایسه دقیق دیدگاه‌‌های ایشان می‌توان به برتری تبیین ملاصدرا نظر داد. وی در عین پذیرش تبیین‌‌های صحیح عرفانی، اما به‌واسطه بهره‌‌مندی از مبانی حکمی خود، ازجمله: جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء‌بودن نفس، حرکت جوهری، اتحاد عاقل و معقول، تحلیل دقیق‌‌تر و عمیق‌‌تری از رابطه عشق و فنا ارائه می‌‌دهد. وی فنا عاشق را به‌معنای انسلاخ وجودی و تبّدل جوهری تعیّن خلقی به تعیّن حقی بر می‌‌شمرد.

دانــلود