امام خمینی و حدود ولایت مطلقه
نویسنده:
سید جواد ورعی
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1401 شماره 98 - تابستان 1401
چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی حدود ولایت مطلقهی فقیه از دیدگاه امام خمینی است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. نتایج نشان میدهند که «اطلاق» در اصطلاح فقهی «ولایت مطلقه»، مفهومی نسبی است و به تناسب موضوع مورد بحث در هر مسالهای، ولایت از یک جهت و حیثیت مطلق، و از جهات و حیثیات دیگر مقیّد است. در اندیشهی امام خمینی، ولایت مطلقهی فقیه (اختیارات حکومت اسلامی) نسبت به احکام فرعی شرعی، مطلق است؛ یعنی حکومت افزون بر مسئولیت اجرای احکام فرعی شرعی، عنداللزوم میتواند در قلمرو مباحات شرعی و حتی الزامیات شرعی، قانون الزامآور وضع نماید. اما از جانب دیگر، ولایت فقیه و اختیارات حکومت در عصر غیبت، دستکم محدود و مقیّد به پنج قید است: عدالت، مصلحت به تشخیص کارشناسان متعهد، قلمرو حوزهی عمومی، پایبندی به سیرهی حکومت پیامبر(ص) و امام معصوم(ع)، و قانون. لذا گزارههایی مثل: «تقدم ولایت بر عدالت»، «هر تصمیمی که شخصِ فقیه مصلحت بداند»، «حق دخالت حکومت در حریم خصوصی»، «همترازی فقیه عادل با معصوم» و «فراقانونیبودن ولیفقیه» جایگاهی ندارد.
هدف پژوهش حاضر بررسی حدود ولایت مطلقهی فقیه از دیدگاه امام خمینی است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. نتایج نشان میدهند که «اطلاق» در اصطلاح فقهی «ولایت مطلقه»، مفهومی نسبی است و به تناسب موضوع مورد بحث در هر مسالهای، ولایت از یک جهت و حیثیت مطلق، و از جهات و حیثیات دیگر مقیّد است. در اندیشهی امام خمینی، ولایت مطلقهی فقیه (اختیارات حکومت اسلامی) نسبت به احکام فرعی شرعی، مطلق است؛ یعنی حکومت افزون بر مسئولیت اجرای احکام فرعی شرعی، عنداللزوم میتواند در قلمرو مباحات شرعی و حتی الزامیات شرعی، قانون الزامآور وضع نماید. اما از جانب دیگر، ولایت فقیه و اختیارات حکومت در عصر غیبت، دستکم محدود و مقیّد به پنج قید است: عدالت، مصلحت به تشخیص کارشناسان متعهد، قلمرو حوزهی عمومی، پایبندی به سیرهی حکومت پیامبر(ص) و امام معصوم(ع)، و قانون. لذا گزارههایی مثل: «تقدم ولایت بر عدالت»، «هر تصمیمی که شخصِ فقیه مصلحت بداند»، «حق دخالت حکومت در حریم خصوصی»، «همترازی فقیه عادل با معصوم» و «فراقانونیبودن ولیفقیه» جایگاهی ندارد.
امام خمینی و حدود ولایت مطلقه
1/1/1401 12:00:00 AM