چکیده:
ویژگی برجسته عصر امام باقر(ع) در مقایسه با دیگر ائمه(ع)، نهضت علمی و فرهنگی مسلمانان در آن دوره و پیامدهای درون‌مذهبی و برون‌مذهبی آن است. در فضای علمی و فرهنگی دهه‌های نخست هجری، حضور فرقه­های مختلف با اندیشه­های گوناگون، مانند: مرجئه، قدریه، خوارج، متصوفه و غلات از یک طرف، و آشفتگی فکری و اجتماعی درون­شیعی از طرف دیگر، مشکلاتی را برای شیعیان پدید آورد. در چنین شرایطی، اصحاب امام باقر(ع) در این دوره، بر پایه رهنمودها و راهگشایی­های آن­ حضرت، از طریق ترویج احکام فقهی و تبیین اندیشه­های شیعی در قالب چند جریان علمی، به تثبیت مکتب شیعه پرداختند. این نوشتار، درصدد بررسی این موضوع با به‌کارگیری شیوه توصیفی ـ تحلیلی و بهره‌مندی از منابع اوّلیه حدیثی، تفسیری، فقهی و تاریخی است. یافته‌های این پژوهش، نشان‌دهنده آن است که جریان­های علمیِ فقهی، کلامی، تفسیری و معنی­گرایی را می­توان از مهم‌ترین جریان­های علمی شیعی آن دوره برشمرد که نتایجی چون: مرجعیت علمی امام، نقش­آفرینی علمای شیعه در ترویج و تثبیت جامعه ­اعتقادی شیعه، قرار گرفتن اصحاب امام در جایگاه افتا را در پی ­داشت.

دانــلود